Entschet haja tut cun in’idea e ponderaziuns ipoteticas avant dus onns: Nadja e Matteo Lucchinetti han gì l’idea da bajegiar or la stalla da tat e tatta a Farden en Val Schons, nua che Nadja Lucchinetti è creschida si. Suenter l’emprima visita tar la banca e discurs cun la parentella eri concret. Il october 2021 han las lavurs vi da lur dachasa futur cumenzà.
Mal il venter
Durant la planisaziun hajan els badà, che la situaziun saja schon in zic speziala: Ins ha empustà la laina per lur chasa, avant che la permissiun da construcziun era sin maisa. Il sanitar, ch’els han dumandà per in’offerta haja detg, ch’il mument per bajegiar saja il pli disfavuraivel pussaivel. Igl haja schon dà muments cun mal il venter e notgs ch’els n’hajan betg durmì uschè bain.
Mintgatant avain nus schon tschentà la dumonda sche nus faschain propi l'endretg.
E tuttina han ils Lucchinettis ristgà l’aventura. La fin finala sajan els mitschads bain. L'ipoteca ch’els han fixà il november passà, fiss oz duas giadas uschè chara. Tar la finanziaziun hajan ins quintà reservas. Sch’els dovrian er quellas, possia ella dentant per dir cura ch’il quint final saja qua. Els sajan mitschads bain, di Nadja Lucchinetti ed els hajan simplamain gì cletg. Quai saja er adina stà lur credo, uschè ditg sco tut va, laschain ir. Anc quest onn duess la famiglia Lucchinetti pudair s’installar en lur nov dachasa a Farden.
Noss credo è adina stà: fin che la barca va, lascia la andare.
Badan las bancas consequenzas?
Material da construcziun vegn pli e pli char. Era las bancas sentan quai en singuls cas. Sch’insatgi haja planisà e calculà in project avant 1 u 1,5 onns possia dar ina surpraisa malempernaivla sch’i giaja uss per las offertas. Ils custs totals d’ina chasa dad ina famiglia possian s’augmentar per 10-20%. Lucas Tuor, il manader da la partiziun da cussegliaziun da la banca Raiffeisen Cadi ed era Christian Alig, manader da la regiun Surselva da la banca chantunala, san da singuls cas, che han tuttenina duvrà dapli raps per realisar lur project planisà. Las bancas na possian betg simplamain dar dapli raps als clients, be perquai ch’ils custs sajan ussa pli auts. Las bancas stoppian resguardar las prescripziuns. Ensemen culs clients tschertgan las bancas ina schliaziun. La banca possia augmentar l'ipoteca, dentant stoppia era il client purtar insatge dapli. Sch’i dovria dapli chapital agen, gidian per exempel ils geniturs u forsa la parentella.
Sche nus avain gia fixà tut avant in temp na laschain nus betg dar noss clients. Ensemen cun ils clients tschertgain nus ina schliaziun.
Ponderar duas giadas
Tar la Raiffeisen ed er tar la Banca Chantunala datti singuls cas che spostan lur project da bajegiar. I dettia era cas ch’ins na possia betg realisar il siemi da l’atgna chasa, pervia dals pretschs auts dal material da construcziun. In trend general n’observan las bancas actualmain betg. La gronda dumonda che resta è, tge che quels che pondereschan ussa da bajegiar fan. Sch’il boom da bajegiar dals ultims dus onns vegnia a cuntinuar u sch’i giaja enavos vegnia a sa mussar.
Blera lavur – dentant era bler frust
L’onn passà è vegni construì en il Grischun 28% dapli che l'emprim onn da la pandemia. Quai è uschè bler sco dapi otg onns betg pli. Quai aveva communitgà la Societad grischuna dals impressaris a sia radunanza generala la fin d'avrigl.
Malgrà la blera lavur fa ina chaussa il mument gronds quitads a la branscha da construcziun: Il martgà instabil da material da fabrica, cun pretschs auts e per part variabels ed in lung temp da spetga. Quai perquai ch’ils custs da basa per producir il material èn s'augmentads per part massivamain pervia da la pandemia ed ussa era pervia da la guerra en l’Ucraina.
Ina realitad che na procura betg mo tar las interpresas da construcziun per chaus cotschens, mabain era tar ils furniturs da material da fabrica.
Els èn numnadamain in zic sco tranter mazza e martè: Dad ina vart profiteschan els natiralmain da la blera lavur, dentant da l’autra vart mo sche lur clientella – las interpresas da construcziun – pon lavurar cun ina tscherta segirtad da planisaziun. Quai è actualmain ina fitg gronda sfida.
