Siglir tar il cuntegn

Header

video
Exposiziun sa deditgescha a la pli veglia pendiculara dal Grischun
Or da Telesguard dals 30.03.2023.
laschar ir. Durada: 3 minutas 16 Secundas.
cuntegn

Miniera en Val Schons Exposiziun speziala davart la staziun da pendiculara Gruoba 1866

A chaschun da la renovaziun da la staziun da pendiculara Gruoba 1866 en Val Farera datti in'exposiziun speziala.

Il plaid «Farera» deriva dal pled latin «ferraria» che munta «miniera da fier» – quest num renviescha ch'il metal fier n'era betg be enconuschent durant blers tschiantaners en Val Farera, mabain che quel vegniva era minà ed elavurà là. Da quel fatg èn er vegnids pertscharts ils Englais che traversavan la Svizra en tschertga da fier per bajegiar lur vias fier. Uschia ha la Val Sassam Mines Company Ltd. cun sedia a Londra construì il 1866 la pendiculara Gruoba a Farera. Da quel temp aveva l'industria da minieras conjunctura auta en la regiun da la Viamala.

audio
Exposiziun davart la pendiculara da miniers Gruoba
ord Actualitad dals 01.04.2023. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 3 minutas 52 Secundas.

Impurtant da savair

Avrir la box Serrar la box

«Las duas pendicularas da transport da la Val Sassam Mines company Ltd. a Gruoba ed a Taspegn, bajegiadas l'onn 1866, èn stadas vairas ovras da pioniers er en cumparegliaziun internaziunala. Anc mai era vegnì surmuntà sumegliantas differenzas d'autezza cun pendicularas e sugas purtantas d'atschal e realisà talas prestaziuns da tranpsort. Il sistem da tender cuntinuadamain las sugas purtantas cun agid da cunterpaisas pendentas a la staziun a val è vegnì applitgà qua per l'emprima giada sin il mund, tant sco ins sa actualmain. «Quellas pendicularas suspendidas pon vegnir consideradas sco precursuras da las pendicularas dad ozendi.» di Gion Caprez, istoriograf da la tecnica e da l'industria, Cuira.

L'emprima pendiculara en il Grischun

La pendiculara Gruoba saja l'emprima pendiculara insumma en il Grischun, di Johannes Mani, il president da l'uniun minieras Rain Posteriur. La stad passada han ins pudì renovar la staziun sura per mantegnair la perditga istorica. Ed a chaschun da quella renovaziun datti uss in'exposiziun speziala en il Museum da minieras a Calantgil.

Exposiziun speziala avrigl fin october

En la stanza sut dal museum datti da vasair fotografias da la restauraziun, in model da la pendiculara, in film ed ina visualisaziun sco che la pendiculara avess pudì vesair ora. Quella visualisaziun ha l'artist da Pignia Samuel Singer fatg sin basa da fastiz ch'els hajan chattà en il guaud da Farera. I saja grev da dir co ch'igl haja propi vesì ora, perquai ch'i na dettia naginas fotografias u maletgs da quel temp, di Johannes Mani.

Igl è impurtant da mantagnair e mussar quai che noss perdavants han fatg.
Autur: Johannes Mani president da l'uniun minieras Rain Posteriur

RTR Telesguard 17:40

Artitgels legids il pli savens