La bova da Brinzauls dat da tschantschar. Quai senta er l’Institut federal per la perscrutaziun da naiv e lavinas (SLF). Mintga di arrivan numerusas dumondas tar il tema enturn bovas da crappa e la segirtad en la muntogna. Sin las dumondas las pli frequentas datti uss respostas da l’institut.
Quant privlus èn las crudadas e sbuvadas mintgamai?
Bovas han ina gronda forza. Ellas pon destruir edifizis, lingias electricas u pli u main tut quai che vegn en via ad ellas. L’auta concentraziun da grippa en cumbinaziun cun il svelt tempo procura che bovas tutgan tar ils trais eveniments cun il dumber da donns il pli grond en Svizra.
En cas da sbuvadas è quai different. Quellas pon sa mover spontanamain e svelt, ma er durar tschientaners. Sin lur via vers la val prendan las spundas cun ellas tut quai ch'è situà sin ellas. Durant ils onns resultan per exempel sfessas en edifizis e vias. Eveniments spontans pon er daventar privlus per carstgaun ed animals.
Da princip vala: En il liber po in crap pitschen chaschunar grondas blessuras, sch'el è spert avunda e sa chatta en il lieu fallà.
Or da l'archiv:
Tge chaschuna tals eveniments?
Bovas vegnan chaschunadas oravant tut tras fermas plievgias e naiv che luenta. Sche blera aua sa chatta en il terren, po quai er chaschunar ina sbuvada da la costa. Per ina crudada da crappa basta gia il pass nunponderà d'ina singula persuna. Er animals sco chamutschs pon provocar els, per exempel cur ch'els traversan in champ dad ognas. Er terratrembels ed urizis ferms èn ulteriurs facturs. Ina rolla impurtanta giogan er las relaziuns geologicas dal lieu.
Tge mesiras da protecziun gidan?
Tschertas ovras da protecziun sco rempars e galarias mainan bovas e crudadas da crappa en direcziuns fixadas. Encunter crudada da crappa e da blocs gidan era raits da protecziun. En cas da sbuvadas po schizunt deidratisar il fund retardar il process. En cas da bovas resta per il solit mo d'evacuar ils territoris pertutgads.
Or da l'archiv:
Sin tge èsi da far attenziun sco viandant u viandanta?
Normalmain è la ristga da privels da la natira sin las sendas da viandar pitschna. I dat dentant adina ina ristga restanta. Sco l’SLF di, èsi statisticamain pli probabel da crudar giu cun viandar che da vegnir tutgà d' in crap. Da princip vala: Pli aut ed exponì ch’ins sa chatta en la muntogna e pli grond che il ristg è.
Er l'aura gioga ina rolla. En cas da blera plievgia e cura che la naiv è luada, duessan ils viandants evitar flancas stippas e vias exponidas.
En champs da glera gida in sguard ensi. Sch'i è là animals sco chamutschs, ston ins esser precaut. Quels pon far crudar singuls craps e provocar ina crudada da crappa.
