Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Malruassaivel e betg concentrà ADHS – ina malsogna cun bleras fassettas

Vi da tge patratgais, cura che vus udis il pled ADHS? Vi d'in uffant che na po betg star airi, sbragia enturn e disturba ils auters? Gea, uschia po quest disturbi d'attenziun ed iperactivitad sa mussar – na sto dentant betg.

audio
AD(H)S – ils fatgs
ord Actualitad dals 17.05.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 41 Secundas.

ADHS u «Aufmerksamkeits- Defizit und Hyperaktivitäts-Störung» è in disturbi d'attenziun ed iperactivitad che pertutga 5% dals uffants e 3% dals creschids en Svizra.

Fatgs davart quella malsogna

Avrir la box Serrar la box
  • ADHS è per il solit ertaivel. Numnadamain en 80% dals cas.
  • Quella malsogna resta il bler per l'entira vita.
  • ADHS na munta betg adina ch'ins è iperactiv. La diagnosa senza iperactivitad ch'ins enconuscha cun il num ADS s'auda dapi intgins onn era tar il term general ADHS ed ha ussa num ADHS senza iperactivitad. La malsogna po sa mussar sin pliras modas: Mattatschs ed umens èn plitost iperactivs ed impulsivs. Mattatschas e dunnas han plitost difficultads cun l'attenziun, èn siemiadras e malsegiras.
  • Enstagl d'ina iperactivitad externa han blers pertutgads e pertutgadas cun la vegliadetgna ina inquietezza interna. Sco sch'ins avess blers patratgs che van atras il chau e na laschan betg en ruaus ins.
  • Per diagnostitgar ADHS dovran persunas dal fatg cunzunt questiunaris e discurran cun il pertutgà u la pertutgada sezza e cun lur conturn, sco geniturs e persunas d'instrucziun. I dat dentant anc in'autra via a la diagnosa: Cun mesirar la funcziun dal tscharvè. Quai fa per exempel il psicoterapeut Andreas Müller en sia pratica a Cuira.
  • Modas e manieras da terapia datti pliras: Per exempel medicaments, terapia da cumportament u ergoterapia.

La diagnosa

Persunas dal fatg pon gidar da chattar ora, sch'ins è pertutgà dad ADHS u betg. In ch'accumpogna gia dapi decennis pazientas e pazients cun ADHS è Andreas Müller. El è psicoterapeut e manader da la Fundaziun per tscharvè e trauma a Cuira. La via a la diagnosa consista per el da trais pass:

  • Discurs cun la pertutgada u il pertutgà e ses conturn
  • Questiunaris standardisads
  • Mesiraziun da la funcziun dal tscharvè cun agid d'in test da concentraziun

Cun mesirar la funcziun dal tscharvè survegn ins resultats pli vardaivels, di Andreas Müller. Discurs e questiunaris sajan memia subjectivs. Quella metoda è adattada per creschids ed er uffants. Il psicoterapeut recumonda dentant da spetgar, enfin che l'uffant ha almain set onns, perquai ch'il tscharvè sa sviluppia enfin lura anc fitg.

audio
AD(H)S – la diagnostica
ord Actualitad dals 17.05.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 39 Secundas.

Insumma na para la diagnosa da persunas cun ADHS betg dad esser uschè simpla. Sco che Andreas Müller di, haja mintga terza persuna ina diagnosa fallada. Dad ina vart, perquai che la savida manchia per part anc adina tar il persunal dal fatg e da l'autra vart, perquai che persunas cun ADHS hajan savens anc ina malsogna secundara.

Dunna cun chavels brins e lungs ella porta in lismer sdrimà blau-alv e tegn il maun vid ses frunt.
Legenda: Depressiuns, temas, disturbis da mangiar – tut quai pon era esser malsognas secundaras da l'ADHS. Colourbox

Uschia vegn sulet quella malsogna intercurida e na betg ponderà ch'igl ADHS pudess esser la raschun.

In exempel positiv

Astrid Neuy maina in center dad ADHS en Germania e s'occupa dapi 20 onns cun creschids ch'èn confruntads cun quest tema. Sco ch'ella di, po l'ADHS sa mussar suandantamain tar persunas creschidas: Ellas han miserias da sa concentrar, emblidan quai ch'ellas han legì sisum la pagina anc avant ch'els èn a la fin, na san betg s'organisar bain ed èn caoticas. Ma i dettia senz'auter era varts positivas: Persunas cun ADHS sajan creativas, innovativas ed originalas.

Jau di adina, mintg'interpresa duvrass persunas cun ADHS – ma simplamain betg memia bleras.
Autur: Astrid Neuy media per psicosomatica

Insatgi ch'ha dumagnà dad ir enturn cun la malsogna è Christian Jott Jenny. El è president communal da San Murezzan, chantadur ed organisatur d'occurrenzas da musica. I saja probabel ch'el possia lavurar tant, grazia a l'ADHS, ha el ditg envers SRF. El haja emprendì da chanalisar sias energias supplementaras e nizzegiar ils muments effectivs, nua ch'el po sa concentrar il meglier.

audio
AD(H)S – creschids e terapia
ord Actualitad dals 17.05.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 21 Secundas.

Las terapias

Il medicament il pli enconuschent è forsa il Ritalin che consista da la substanza methylphenidat. I dat anc auters medicaments cun questa substanza. Preparats d'amphetamin che vegnan cunzunt duvradas en ils Stadis Unids pon ins retrair en Svizra be sur in'apoteca internaziunala. 

Ma i dat senz'auter era terapias senza medicaments: Per exempel l'ergoterapia, nua che persunas cun ADHS emprendan co duvrar la motorica fina e groppa, nua ch'ellas fan trenaments d'attenziun u nua ch'ellas emprendan da s'organisar.

Uffant cun giacca blaua che chavels blonds che fa la mimica da sbargir
Legenda: En la terapia che sa fatschenta dal cumportament emprendan era geniturs e persunas d'instrucziun d'uffants cun ADHS co ir enturn cun situaziuns problematicas. Colourbox

Da l'uffant malruassaivel al giuven concentrà

Riccardo Vincenz ha 21 onns ed abitescha a Glion. Dapi il segund onn da scolina ha el la diagnosa ADHS. El saja adina stà in mattatsch viv, plain energia, di sia mamma Monica Vincenz. E perquai hajan ella e ses um Tarcisi gia sminà baud che lur figl savess avair quest disturbi d'attenziun ed iperactivitad. En scola ha el gì miserias da star airi. El saja stà il clown da la classa, ma quai n'haja betg disturbà el, di Riccardo Vincenz. Era perquai ch'el aveva il sustegn da ses collegas che stuevan rir, sch'el fascheva puspè ina giada ina filistucca. Tuttina ha er el stuì sentir che ses cumportament na plascheva betg a tuts:

Igl era malempernaivel, cura che la scolasta u ils geniturs sdiavlavan. U cura che tschels pudevan ir a chasa a far termagls ed jau stueva anc star en scola.
Autur: Riccardo Vincenz giuven cun ADHS

Era per sia mamma è il temp da scola da Riccardo stà in grev temp. Gia davent da l’emprima classa saja ses uffant dà en egl e haja uschia betg mo chaschunà malaveglia tar scolasts e scolastas, mabain era tar ils geniturs dals conscolars e las conscolaras. In giavisch da la dunna da 52 onns fiss stà ch'il conturn avess prendì in zichel dapli resguard sin Riccardo, damai ch'els savevan ch'el haja ADHS. Dentant capità saja plitost il cuntrari: Spert saja vegnì ditg ch’insatge na constettia betg cun el. Atgnamain levan ils geniturs empruvar cun omeopatia, sajan lura dentant stads uschè sut squitsch ch'els hajan dà Ritalin a Riccardo.

audio
AD(H)S – mamma e figl
ord Actualitad dals 17.05.2022.
laschar ir. Durada: 3 minutas 45 Secundas.

Cun la vegliadetgna èsi vegnì meglier

Al giuven n'ha il Ritalin dentant betg fatg bain. El na sa sentiva betg bain e n'aveva nagina fom pli. Suenter dus onns ha el decidì da chalar cun quest medicament. Il davos ha l'omeopatia gidà a Riccardo da vegnir pli ruassaivel, ed era la vegliadetgna haja meglierà la situaziun. Oz è Riccardo Vincenz lainari, ha fatg la recruta e sa controllar meglier ses cumportament. El giavischa che persunas cun ADHS vegnian acceptadas uschia sco ch'ellas èn. El saja numnadamain in giuven sco tut ils auters era. Ma forsa in zichel in pli viv.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens