Per che las vischnancas possian decider tenor criteris fundads tge chasas ch’èn da proteger, fa la Tgira da monuments inventarisaziuns dals vitgs. A Spleia èn duas collavuraturas stadas sin viadi.
L’emprim pass per definir tge edifizis che han in potenzial da vegnir sut protecziun, è d’examinar quels. Collavuraturas e collavuraturs da la Tgira da monument fotografeschan ils edifizis, ed analiseschan per exempel sche quels èn anc adina en in stadi original suenter l’ultima inventarisaziun. Sin basa da quels resultats po la vischnanca decider, sche chasas èn avunda interessantas per vegnir sut protecziun.
Dapli criteris per inventarisar
La nova lescha davart la natira e la protecziun da la patria è la basa per la lavur da la Tgira da monuments. La lescha è vegnida revedida sin basa da la decisiun dal Cussegl Grond. Dapi il november è la pratica per inventarisar objects pli restrectiva. Ina decisiun che ha emprim fatg ina storta politica.
La gronda midada da la nova lescha è ch'i dat dapli criteris per ch'in object vegn en l'inventari chantunal. Quai muntia tenor il manader da la Tgira da monuments ina reducziun da 10 enfin 20% dals objects.
Ils criteris supplementars
Sper ils criteris actuals vegn la lescha davart la protecziun da la natira e da la patria cumplettada. Degn da vegnir protegids èn be bajetgs che adempleschan dus dals suandants trais criteris:
- gronda valita scientifica
- gronda valita culturala
- gronda valita per la protecziun da la patria
Integrar pli fitg las vischnancas
Da nov è era fixà en la lescha che la Tgira da monuments sto orientar la vischnanca davart il process e dar a lezza la pussibilitad da prender part a la inventarisaziun. La vischnanca ha lura anc la pussibilitad da far remarcas che la Tgira da monuments examinescha.
Betg automaticamain sut protecziun
Sche per exempel ina chasa figurescha en l'inventari chantunal, na munta quai dentant anc betg ch'ella è sut protecziun. Cura che la tgira da monuments ha fatg questa survista vegn l'inventari discutà e consolidà cun las autoritads communalas ed i dat ina publicaziun uffiziala.
Silsuenter è l'inventari chaussa da la vischnanca, quai vul dir: Tar ina proxima revisiun da la planisaziun locala decida la vischnanca la categoria da protecziun, per exempel sch'in edifizi è protegì, degn da vegnir protegì, caracteristic per il maletg dal vitg etc.
Sch'in bajetg vegn la finala propi sut protecziun da la tgira da monuments ha quai grondas consequenzas: Possessuras e possesurs ston tolerar che spezialists visitan ed examineschan l'object ed èn obligads da proteger il bajetg da donns e da prender mesiras per mantegnair quel.