Siglir tar il cuntegn

Sessiun d’october Debatta enturn la tgira ha cumenzà

Durant trais dis discuta il Cussegl grond davart la revisiun parziala da la lescha da polizia ed era da la lescha da tgira. En pli vai per in credit supplementar per infrastructura relevanta ed anc differentas dumondas ed incumbensas.

Themen in diesem Newsticker

  • La debatta cuntinuescha damaun...
  • Lescha da polizia è revidida
  • Sessiun d'october è averta

Sustegn per persunas che tgiran lur confamigliars

En il rom dal plan d’acziun da l'Uffizi da sanadad dal Grischun duai dar sustegn per persunas che tgiran lur confamigliars. Previsa è ina contribuziun mensila da 300 enfin 600 francs. Questa revisiun parziala da la lescha da tgira duai ir en vigur pli probabel il cumenzament 2027.

Tenor il messadi da la regenza è quai in tema che vegn survesì en l'entira Svizra. Tenor stimaziuns surpiglian enturn 600'000 persunas en Svizra mintga di la responsabladad per lur geniturs attempads, partenaris e partenarias malsaunas u confamigliars cun impediment – quai per gronda part senza avair ina scolaziun e senza sustegn u indemnisaziun finanziala.

Il chantun Grischun quinta cun custs annuals da 2,4 milliuns francs. En il Cussegl grond pudess questa revisiun dar ina discussiun da princip, schebain il maun public duai reparter raps. Il tema è gia pli ditg sin maisa. Il 2015 aveva Marcus Caduff, da lez temp deputà, pretendì mesiras per sustegnair confamigliars.

Lescha da polizia 2.0

Gia l’avust ha il Cussegl grond revedì ina part da la lescha da polizia, quai tranter auter cun precisar mesiras tar smanatschas. Ussa suonda la segunda part, nua ch'i duai vegnir reglà per tge che la polizia dastga duvrar maletgs da cameras automatisadas che controlleschan vehichels. Questa tematica ha chaschunà bleras reacziuns durant la consultaziun, ch'èn vegnidas resguardadas cun far la revisiun – uschia ch’i n’ha en la cumissiun predeliberanta betg pli dà grondas discussiuns.

Per delicts pitschens u bagatellas na dastga la polizia betg duvrar cameras che controlleschan vehichels a moda automatisada. Il Tribunal federal ha enumerà il 2022 tge premissas che valan per surveglianzas automatisadas sin vias. La lescha da polizia grischuna enconuscha dapi il 2018 in artitgel per la «tschertga automatisada da vehichels». Quel è dentant memia diffus e na satisfa betg a las premissas da Losanna. Perquai duai ussa vegnir enumerà a moda clera cura che la Polizia chantunala dastga insumma duvrar maletgs da talas cameras (detagls en la boxa).

Cura dastga la polizia duvrar ils maletgs?

Avrir la box Serrar la box
  • per impedir u persequitar crims u delicts grevs
  • per prevegnir a privels considerabels
  • per tschertgar persunas sparidas u fugidas
  • per exequir mesiras repressivas cunter persunas estras

Ma tge muntan ils quatter intents en la pratica? Ils suandants exempels or dal messadi da la Regenza al Cussegl grond illustreschan il diever en la pratica.

1. cas – juvelier en l’Engiadina

La polizia ha survegnì l’infurmaziun che persunas da l’Europa da l’Ost han en senn da rumper en cun in uschenumnà «Rammbock» tar in juvelier en l’Engiadina. La polizia enconuscha ils numers dals vehichels dals laders. Ils numers vegnan endatads en la «tschertga automatisada da vehichels».

In dals autos cumpara la notg pliras giadas en la vischinanza dal juvelier. Il servetsch da segirezza dal juvelier annunzia era che persunas suspectusas hajan recognoscà il conturn da la butia. La polizia trapla ils laders en flagranti e po impedir il crim.

2. cas – privel che um sforza amia

Pliras giadas ha la polizia gia stuì intervegnir perquai ch’in um ha smanatschà e dà fridas a sia amia. Suenter l’ultim schabetg sa decida l’amia da sa separar. La polizia manegia ch’il privel saja grond che l’um emprovia da chattar sia amia e da la sfurzar da turnar.

Per impedir quai – ma era per pudair discurrer cun l’um – vegn ses numer d’auto endatà en la glista d’investigaziun. Sche l’um passa in post cun ina camera da tschertga automatisada, datti alarm ed ina patruglia da la polizia sa metta sin viadi per prender si contact cun l’um.

3. cas – bab en fanzegna è sparì

Ina dunna annunzia a la polizia ch’il bab saja sparì. Ella haja vulì ir per el e l’accumpagnar tar il medi, ma il bab n’era betg a chasa. La dunna l’haja sinaquai tschertgà dapertut e vis che l’auto era medemamain davent. Il bab giaja en fanzegna ed ella fetschia quitads.

La polizia fa ina tschertga automatisada da vehichels. Cura ch’il bab passa cun ses vehichel in post cun ina camera, datti alarm tar la polizia e lezza chatta la finala il bab.

4. cas – uffant rapinà

Insatgi observa co ch’in uffant vegn tratg cunter sia veglia en in auto. Quai vegn annunzià a la polizia e lezza scriva il numer da l’auto en il sistem da tschertga automatisada per investigar nua che l’auto sa chatta.

Sper quai vegn era prescrit en la lescha tgi ch’ha invista en las datas e quant svelt che quellas ston puspè vegnir stizzadas. En pli duai vegnir reglà la protecziun d’uffants e giuvenils tar investigaziuns e detagls da surveglianzas secretas.

La Regenza ha aposta dividì en duas parts la revisiun: Per l’ina per mantegnair l’unitad da la materia e per l’autra per betg periclitar entras in referendum gist tuttas disposiziuns che ston vegnir adattadas en la lescha da polizia.

Credit supplementar per infrastructuras relevantas per il sistem

Avant diesch onns ha il Cussegl grond decidì da dar in credit da 80 milliuns francs per l'infrastructura relevanta en il chantun. Pli tard ha il Cussegl grond decidì da reservar 35  da quests 80 milliuns per ils projects da l’access da l’internet cun extender il bindel ultra lad.

Dal 2017 enfin il 2024 ha la regenza concedì daners per 26 projects che vegnan u èn vegnids sustegnids. Tranter auter il bogn cuvert ed albiert da giuventetgna a Laax, in ulteriur edifizi sin il campus medicinal a Tavau u l’arena da biatlon a Lai.

Ils raps, ch’èn reservads per l’internet, mancan en quest credit per l’infrastructura ed uschia ha il Cussegl grond decidì il favrer 2025 d’augmentar il credit per ulteriurs 35 milliuns francs. Questa sessiun vai per la dumonda sch’il Cussegl grond vul conceder quest credit u betg.

Cun il credit supplementar duain vegnir sustegnids projects sco per exempel la construcziun da l’infrastructura da far naiv a Mustér, Tschierv e Scuol, projects d'Origen e la nova halla per eveniments a Cuira. Quests ulteriurs 35 milliuns francs vegnissan finanziads or da las entradas disponiblas dal chantun. Quest credit fiss limità enfin l’onn 2030, vul dir che la regenza sto conceder ils projects enfin lura.

RTR magazin 12:00

Artitgels legids il pli savens