Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Saira: Di mundial da l'autissem – Co èsi da lavurar cun persunas cun autissem?
Or da Actualitad dals 02.04.2019. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 3 minutas 34 Secundas.
cuntegn

Surselva «Nagin autist è sco l’auter»

Dapi tschintg onns lavura la pedagoga sociala Fabiana Caviezel en la Casa Depuoz a Trun cun persunas cun autissem. Ina lavur cun bain inqual sfida, dentant era ina che cuntenta ella.

Mintga persuna è individuala. Quai vala era per persunas cun in grev autissem. Uschia èn per exempel tuts en la gruppa da Fabiana Caviezel bain autists, dentant en lur esser e sa cuntegnair cumplainamain differents.

Perquai n’èsi er betg adina uschè simpel per ella da simplamain pauschalisar, co ch'igl è d'esser ensemen e da lavurar cun persunas cun in grev autissem. In u l’auter punct che dat en egl è dentant:

  • spert surdumandadas, perquai ch’ellas na san betg filtrar tut las infurmaziuns che vegnan en lur tscharvè
  • vegnan betg da sa viver en en ina autra persuna (empatia manca)
  • normas e reglas en il sa cuntegnair social mancan
  • dovran cleras structuras en lur mintgadi

E cunquai che mintga persuna saja fitg individuala, stoppia ella gist tar quest ultim punct era guardar da tegnair tar mintgina la gista structura dal di.

Sfida communitgar

La pli gronda sfida per Fabiana Caviezel n'è dentant betg da stuair resguardar tut quellas structuras quotidianas da mintgin, mabain il communitgar. La communitgà vegnia en la gruppa perquai per il pli da moda nonverbala: vul dir cun maletgs, pictograms u era segns. I sa tracta qua da segns che las persunas cun autissem han sviluppà per sasezzas.

La lingua uffiziala da segns n’han els mai savì emprender sezs, damai ch’els èn cognitivamain uschè flaivels.
Autur: Fabiana Caviezel

E damai che mintga autist haja ses agens segns, haja quai era duvrà ses temp per chapir, tge che quels muntian per tgi.

Emprender dals cussadents

Er sche la communicaziun n’è betg adina uschè simpla e la lavur pretensiusa, è la pedagoga sociala Fabiana Caviezel fitg cuntenta da pudair lavurar di per di en la Casa Depuoz a Trun cun persunas cun autissem – era perquai ch'ella vesa ch'i na dovria betg adina bler per esser cuntent.

Els èn cuntents cun uschè simplas chaussas e cun uschè pauc, uschia ch’jau sai era emprender fitg bler dad els.
Autur: Fabiana Caviezel

Sch’ella vesia per exempel ch’ins sappia era esser cumplainamain cuntent cun be giaschair en il pastg e guardar si en il sulegl, lura avria quai ad ella il cor. Ins emprendia uschia da stimar puspè las pitschnas chaussas.

RR actualitad 17:00

Artitgels legids il pli savens