Tujetsch - NalpSolar: emprima badigliada en tempra d’enviern

L’interpresa gronda d’energia Axpo ha gronda experientscha en la construcziun d’ovras solaras grondas, ma fin ussa sulettamain en l’exteriur. Era sch’ella na producescha betg ina massa energia è l’ovra solara a Nalps ina da las impurtantas ovras solaras da l’Axpo, almain en Svizra, accentuescha Antoine Millioud il manader global da solar da l’interpresa. L’ovra solara a Nalps saja surtut in project da pionier nua ch’ins possia ramassar experientschas e realisar la finamira da la Confederaziun da producir dapli energia solara durant l’enviern, di era il manader da solar en Svizra Oliver Hugi. Per el saja quai in di da legria. Ins haja numnadamain planisà, contractà e lavurà ditg ed ussa saja finalmain uschè lunsch ch’ins possia cumenzar cun il project.

Il mainaproject Harry Wurster declera, che l’Axpo vegn a montar ils var 15’000 moduls solars sin 2'000 meters sur mar. Gia l'entschatta mars han las lavurs, per la construcziun da la lingia che duai laschar cular l'energia a val en l’avegnir, cumenzà.

In lung viadi fin tar la realisaziun

Il suveran da la vischnanca da Tujetsch ha cleramain ditg Gea al project ils 18 d’avust 2023. Ed ussa vai liber cun las lavurs. Oliver Hugi, il responsabel per l’energia solara en Svizra tar l’Axpo, è levgià e di cun egls traglischants ch’ils var dus onns vi dal project na sajan betg adina mo ids tenor giavisch. Mintga di vai in zic avant, ma er enavos. Els sajan loschs e leds da quai ch’els hajan cuntanschì e guardian ussa cun respect sin quai che vegnia anc.

Era Martin Cavegn, il president communal da Sedrun è cuntent cun il svilup, la Val Tujetsch n’haja uss betg mo dus lais da fermada cun il Lai da Curnera e quel da Nalps, mabain bainprest era duas grondas ovras solaras alpinas. Insatgi haja lavurà bler per che quai vegnia pussaivel, uschia il cuntent president communal en chamischa alva.

5 camiuns a di, nagins helicopters

Esser la vischnanca pioniera puncto grondas ovras solaras alpinas, munta dentant era ch’i vegn a dar dapli traffic en la val. Vegn la val Tujetsch, gea l’entira Surselva, ussa sut las rodas dals camiuns? Vegnan ils helicopters a sgular ad in cuntin ils panels chinais en la muntogna tuatschina? La raspada spetga vess d’udir las respostas. Cura che Harry Wurster declera ch’il material vegnia transportà cun camiuns si Nalps e che quai vegnia ad esser en media tschintg camiuns a di, para quest fatg a mitigiar tschertas temas.

Sper il camiuns vegnian var tschintg ulteriurs camiuns pitschens ed enfin 20 autos da persunas a far il viadi plain stortas davent da Plauns sut Sedrun, tras la zona d’industria sur la punt da la Via da Nalps ed alura da la vallada viaden. Tras l’abitadi da Surrein na giajan nagins camiuns, uschia il responsabel per il project. Sulet durant intginas emnas durant las lavurs per chavar la lingia d’electricitad saja l’abitadi pertutgà. Schegea che l’Axpo haja la lubientscha da sgular material cun helicopter, na sajan da quels transport betg previs. Las lavurs cuzzan mintgamai da glindesdi enfin venderdi da las 7:00 enfin las 17:00, transports da las 6:00 enfin 18:00. Excepziuns poi dar.

Votums critics n’hai betg dà tar la runda da dumondas, sulet l’objecziun ch’il turissem stoppia vegnir resguardà sin la via tranter Sedrun ed il lai da far bogn Claus. I saja era da quintar cun uffants sin quella via.

Restricziuns durant il temp da construcziun

Cunquai ch’igl è stretg sin la via enfin e si tar il lai da fermada, è la via serrada per il grond public. Sulet persunas cun lubientscha possian charrar en la val. Las sendas da viagiar e quellas per velos da muntognas èn sco da qua accessiblas. Sulet durant la montascha dals panels solars en il perimeter previs, datti ina deviaziun da la senda.

Sche tut va tenor plan da l’Axpo, cumenzan las lavurs en il perimeter si Nalps quest matg. Per puder profitar da las contribuziuns federalas sto 10% da l’ovra esser en funcziun sin la fin da quest onn, quai munta che almain 150 maisas solaras da en tut 1'500 ston esser montadas. Sin la fin da l’onn 2028 vul la producenta d’energia avair l’entira ovra solara vi da la rait, uschia ch’ils trens express da la Viafier federala han er avunda electricitad per esser svelt l’enviern.