175 onns constituziun - Emprima constituziun rumantscha resta in misteri

Oz è quai indispensabel che la Confederaziun squitscha il cudeschet da votaziuns per rumantsch. Dentant dal 1848 n’era il rumantsch betg ina lingua naziunala uschia che la Confederaziun n’era betg obligada da squitschar era la versiun rumantscha. Uschia na datti en ils archivs era betg indizis che la versiun ch’exista dal 1848 per rumantsch è vegnida pajada u squitschada da la Confederaziun. Era na datti nagins indizis che la traducziun è vegnida fatga sin incumbensa da la Confederaziun.

En l'archiv pon ins dentant chattar ina conferma per ina traducziun da la constituziun en rumantsch (sursilvan) e ladin (vallader) dal 1872. Motiv era ina revisiun planisada. En il protocol dal Cussegl federal pon ins leger che la Confederaziun surpiglia ils custs per la traducziun che vegn squitschada sin incumbensa dal chantun Grischun.

Indizis en ils archivs

Enavos tar il 1848: indizis mussan dentant che la versiun rumantscha pudess esser vegnida fatga sin incumbensa dal Grischun.

En l’archiv sa chattan tranter auter ils documents ch’èn vegnids tramess a quels umens ch’avevan da quella giada il dretg da vuschar. Dentant stat en questa ramassada da documents tar la votaziun davart la constituziun «Entwurf zur Bundesverfassung der schweizerischen Eidgenossenschaft folgt in einem besonderen abdruck». Displaschaivlamain n’è quella ediziun speziala betg avant maun en l’archiv.

Debatta davart traducziun rumantscha

Per cas hai dà en la medema sessiun dal Cussegl grond era ina debatta davart la traducziun da documents uffizials per rumantsch. En il protocol dals 31 zercladur 1848 è da leger che divers documents vegnivan era gia da quest temp translatads per rumantsch (da quella giada adina manegià il sursilvan) e per talian. Bain han ils deputads vuschà da betg pli translatar tut en rumantsch, dentant han els era decidì che propostas per novas leschas duain vegnir translatadas vinavant. Uschia ch'igl è probabel che la versiun rumantscha è vegnida squitschada dal chantun Grischun. Dentant la conferma alv sin nair n’era er betg da chattar en ils differents archivs.

Rumantsch

Exemplar a Londra