Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Betg mo cun cumprova da DNA BAFU è stà memia strict tar decisiuns da sajettar bab-luf

Il Tribunal administrativ federal ha dà raschun al chantun Grischun tar la dumonda, tge cumprovas ch'èn necessarias per la lubientscha da sajettar lufs geniturs.

L'Uffizi federal d'ambient (BAFU) aveva refusà il 2021 la dumonda dal chantun da pudair sajettar il bab dal triep dal Beverin cun il num «M92». Il chantun Grischun ha silsuenter fatg recurs al Tribunal administrativ federal.

Il tribunal ha ussa dà raschun al chantun. Sco ch'il tribunal scriva, saja las pretensiuns per cumprovas dal BAFU stadas memia grondas. Per lez valevan be cumprovas da DNA sco cumprovas suffizientas per mussar ch'il luf haja chaschunà gronds donns.

La cronologia dal cas

Avrir la box Serrar la box
  • Ils 23 d'avust 2021 dumonda il chantun Grischun tar l'Uffizi federal d'ambient (BAFU) per la lubientscha da sajettar trais lufs-giuvens ed il bab-luf M92 dal triep dal Beverin .
  • Ils 27 d'october 2021 dat il BAFU la lubientscha per sajettar ils lufs giuvens, ma betg il bab-luf. L'argumentaziun è ch'i na dettia betg ina cumprova da DNA per la participaziun dal luf vi da stgarpadas d'animals da niz.
  • Il 25 da november 2021 fa il chantun Grischun recurs cunter quella decisiun tar il Tribunal administrativ federal.
  • Ils 18 da fanadur 2022 dumonda il chantun Grischun per ina segunda giada tar il BAFU per lubientscha da regular il triep dal Beverin.
  • Ils 22 da fanadur dat il BAFU la lubientscha da sajettar dus lufs giuvens u in luf giuven e M92. I saja cumprovà ch'er M92 saja stà part da las attatgas sin asens e vatgas. Dus lufs giuvens vegnan sajettads il prim d'avust.
  • Suenter che dapli lufs dal triep èn vegnids observads ils 28 d'avust, dumonda il chantun Grischun il BAFU d'extender la lubientscha da dus sin trais lufs.
  • Ils 28 d'october 2022 dat il BAFU la lubientscha da sajettar in ulteriur luf. Er M92 possia vegnir sajettà.
  • La notg dals 8 sin ils 9 da november 2022 vegn il luf M92 sajettà.

Betg be provas da DNA

Igl è l'emprima giada ch'il Tribunal administrativ federal decida ina dumonda fundamentala dal dretg da cumprova, che pudess sa tschentar era en il futur tar la regulaziun da lufs e la dumonda cura ch'ils chantuns survegnan la lubientscha per sajettar lufs-geniturs.

Co ch'il tribunal scriva, saja simplamain necessaria ina cumprova ch'il luf-genitur saja stà participà vi dal donn. La prova da DNA n'è betg l'unica opziun. Gia durant il process giuridic haja l'Uffizi federal d'ambient acceptà quai ed accepta era ils suandants mussaments:

  • Fotografias u registraziuns da films che mussan in specific luf
  • La metoda co che l'animal è vegnì mazzà
  • Da nov na vala in luf-genitur betg mo sco «particularmain donnegius» sch'el ha contribuì almain a 2/3 ad in donn.
  • Cumportament problematic possia esser sch'in luf-genitur haja emprendì da siglir sur saivs electricas ora. Quai possian ils giuvens emprender da l'animal vegl.

En singuls cas possian ins era duvrar la metoda co ch'in animal è vegnì mazzà sco cumprova – sch'il stgarp po vegnir identifitgà cleramain ed attribuì ad in specific luf. La formulaziun per in animal particularmain donnegius en l'ordinaziun da chatscha saja formulada averta. In cumportament problematic possia esser sch'in luf-genitur haja emprendì da siglir sur saivs electricas ora. Quai possian ils giuvens emprender da l'animal vegl. L'effect d'emprender sa mussia sch'ils animals vegls mussian il cumportament repetidamain, quai saja da cumprovar cun fotografias, videos, provas da DNA u observaziuns protocolladas. Era qua remartga il tribunal, che la glista da mussaments na saja betg serrada, e na possia era betg vegnir limitada sin cumprovas da DNA.

Premissas per sajettar in luf (enfin fanadur 2023)

Avrir la box Serrar la box

Tenor l'ordinaziun federala da chatscha dastga in luf singul vegnir sajettà, suenter ch’el accumplescha ina da las suandantas premissas:

  • stgarpà entaifer quatter mais 25 animals da niz pitschens
  • stgarpà entaifer in mais 15 animals da niz pitschens
  • stgarpà entaifer quatter mais 10 animals da niz pitschens, sch'igl ha pli baud gia dà donns entras lufs
  • stgarpà entaifer quatter mais 2 animals da niz gronds

Sco animals da niz gronds valan las spezias bovinas, equestras e camelids dal mund nov – tranter auter èn quai vatgas, chavals, asens, camels e lamas. E las reglas valan mo sche mesiras da protecziun supportablas èn gia avant maun.

Lufs d'in triep dastgan vegnir sajettads sche quel:

  • ha stgarpà entaifer quatter mais 10 animals da niz
  • è sa reproducì en il medem onn

Maximalmain la mesadad dals chaniels dastgan vegnir sajettads.

Sch'i sa tracta d'in luf ch'appartegn ad in triep è ina lubientscha dal BAFU necessaria per pudair sajettar. Tar in luf singul dastga il chantun dar la lubientscha da sajettar senza consentiment da l'Uffizi federal d'ambient.

La fin d'october 2022 ha il BAFU dà la lubientscha per sajettar a «M92» – er senza cumprova da DNA. La notg dals 8 sin ils 9 da november è el vegnì sajettà. Tras quai n'èsi betg pli necessari da sclerir en retrospectiva las ulteriuras dumondas giuridicas, scriva il Tribunal.

    La sentenzia po vegnir contestada davant il Tribunal federal.

    Tribunal administrativ federal

    Avrir la box Serrar la box
    Eingang des Bundesverwaltungsgericht
    Legenda: Keystone

    Cumpetenzas:

    • tracta recurs cunter ordinaziuns da l'administraziun federala
    • controllescha per part era decisiuns chantunalas

    La dretgira ha la Sedia a Son Gagl, occupescha 72 derschadras e derschaders ed è la pli gronda dretgira federala. Ella fa radund 6'500 decisiuns l'onn. Il tribunal datti dapi l'onn 2007.

    audio
    Per tadlar: curt e cumpact
    ord RTR Audio dals 27.01.2023.
    laschar ir. Durada: 1 minuta 23 Secundas.

    RTR novitads 12:00

    Artitgels legids il pli savens