Siglir tar il cuntegn

Header

audio
Agricultura: Obligatori da rasar puschina cun uders
Or da Actualitad dals 16.03.2021.
laschar ir. Durada: 4 minutas 32 Secundas.
cuntegn

Bittar or puschina cun uders In obligatori tutgass probablamain blers manaschis en il Grischun

Il Cussegl federal vul che tut ils manaschis purils ston a partir dal 2022 – là nua ch'igl è pussaivel – bittar or la puschina cun in sistem dad uders. Ma gist en regiuns muntagnardas n'è quai betg simpel da realisar. Perquai vul ina moziun ord il Cussegl dals chantuns evitar quest obligatori.

Suenter ch'il Cussegl dals chantuns ha gia approvà la moziun, fiss la dumonda d'in obligatori da rasar puschina cun uders stada tractandada uss en il Cussegl naziunal. Ina decisiun en chaussa na datti anc betg perquai ch'il Cussegl naziunal ha interrut la debatta gist avant questa fatschenta. Ubain ch'ella cumpara anc ina giada sin la glista da tractandas ils proxims dis ubain pir en la proxima sessiun.

Ch'il sistem cun uders reducescha marcantamain las emissiuns dad amoniac cumpareglià cun ils sistems convenziunals è encounschent. Perquai vegn ina midada sin quest sistem er gia promovida fin uss cun pajaments directs. Per che anc daplirs manaschis midian sin il sistem dad uders, vul il Cussegl federal midar da la promoziun tar l'obligatori. Quai cun excepziuns p. ex. per spundas taissas nua ch'igl è pervi da la segirtad betg pussaivel da bittar or la puschina cun uders.

Realisar l'obligatori en Grischun fiss cumplitgà

Ma gist tar la topografica vesa Thomas Roffler, il president da l'Uniun purila dal Grischun in emprim problem tar in obligatori en Grischun. Bleras parcellas da terren en il chantun tutgassan tenor el tar omaduas categorias. Pia sin ina part stuess ins metter puschina cun il sistem dad uders e sin l'autra cun in sistem convenziunal. Vul dir, tscherts bains purils duvrassan pliras maschinas e quai chaschunass custs supplementars. Ed i fiss tenor Thomas Roffler er da guardar, ch'i na vegniss betg pli mo mess puschina là, nua ch'i giess cun il sistem dad uders.

Ord vista dad oz stuain nus quintar che blers manaschis fissan pertutgads d'in obligatori.
Autur: Thomas Roffler president da l'Uniun purila grischuna

Er la varianta che p. ex. manaschis pitschens laschassan far insatgi auter las parts cun uder, perquai ch'i na cunvegn betg dad avair duas maschinas, vesa il president da l'uniun purila sco problematica. Gist en il Grischun sajan las fasas da vegetaziun e cun quai ils muments ideals da rasar puschina savens curtas. Uschia stuess la puschina vegnir messa en blers lieus il medem mument e quai giess be cun pliras maschinas. La finala na fissi pia betg pussaivel da bittar or la puschina dapertut lura, cura ch'i fiss il dretg mument per il terren.

Als ins tanschan las excepziuns, als auters betg

La proposta per l'obligatori dal Cussegl federal prevesa excepziuns. Tant per terren taiss, nua ch'i n'è betg pussaivel da metter puschina cun uders sco er per manaschis pitschens ed er la pussaivladad ch'ils chantuns pon sezs definir excepziuns.

Per Thomas Roffler van quellas en la dretga direcziun. Ellas sajan manegiadas bain, però betg propi realisablas en la pratica. Ins stuess definir per tut ils var 2'000 manaschis en il chantun, tge e nua che las excepziuns valan. Quai chaschunass tenor el er malgistadads, perquai ch'ins na possia betg cumparegliar tut las situaziuns en il chantun ina cun l'autra.

Realisar las excepziuns a moda faira – qua sun jau da l'avis che quai è ina chaussa bunamain nunpussaivla.
Autur: Thomas Roffler president da l'Uniun purila grischuna

Auter vesa quai il WWF dal Grischun. La manadra da fatschenta, Anita Mazzetta è persvasa che las excepziuns tanschian per resguardar bain avunda la situaziun dals manaschis pitschens e da muntogna. La realisaziun da l'obligatori fiss tenor ella per gronda part en ils mauns dal chantun e quel haja ultra da quai era la pussaivladad da decider excepziuns en cas singuls. Uschia saja quai ord lur vista realisabel era per quels manaschis.

L'effect da sistem cun uders n'è betg dispitaivel

Ch'il sistem da bittar or puschina cun uders reducescha las emissiuns marcantamain e fa perquai er senn, da quel fatg èn aderents ed adversaris persvas.

Per Thomas Roffler tanscha però la schliaziun actuala, nua che manaschis che vulan midar sistem da rasar puschina, vegnan sustegnids finanzialmain. Che questas cifras stagneschan actualmain, argumentescha el uschia: Quels manaschis, nua che quai fetschia senn, hajan gia fatg u fetschian fitg gugent quella midada. Tschels però, nua ch'ina midada na fetschia p. ex. ord motivs da la segirezza nagin senn, na fetschian betg ella.

Nus avain massivs problems cun nitrat ed amoniac en l'agricultura svizra [...]. Perquai è quai uss la mesira tecnica realisabla e praticabla che sto daventar obligatoria. Uschiglio na vegnin nus betg vinavant en quest sectur.
Autur: Anita Mazzetta mainafatschenta dal WWF Grischun

Anita Mazzetta percunter è persvasa che l'agricultura stoppia surpigliar la responsabladad per las emissiuns ch'ella chaschunia. La problematica cun nitrat ed amoniac saja gronda e la reducziun pitschna ils ultims onns – er perquai ch'ins haja ils ultims onns piglià mesiras be voluntarias. E perquai saja il sistem dad uders uss la mesira tecnica che saja pussaivla e praticabla e che stoppia vegnir declerada oblicatorica. Uschiglio na vegnian ins tenor ella betg vinavant en quest sectur. Er sche quai chaschunia dapli lavur organisatorica ed administrativa.

Per il chantun ina da pliras mesiras

Ord vista dal chantun è il sistem da metter puschina cun uders ina da bleras mesiras che sajan necessarias per cuntanscher las finamiras per la protecziun dal clima. Las mesiras stoppian simplamain esser realisablas e praticablas er en il territori da muntogna grischun, ha ditg il manader da l'Uffizi per agricultura e geoinfurmaziun, Daniel Buschauer.

Els hajan gia influenzà la proposta dal Cussegl federel per l'obligatori en quest senn durant la consultaziun tar ils chantuns. Actualmain sajan ins en collavuraziun cun ils auters chantuns vid elavurar ils detagls en general ma er per las excepziuns. Il sistem da metter puschina cun uders fetschia er part dal project per «in'agricultura neutrala al clima» ch'il chantun sustegna cun passa sis milliuns francs fin il 2025.

RTR actualitad 12:00

Artitgels legids il pli savens