La charta consista da 61 pretensiuns, fatgas dal comité d'expertas ed experts dal Cussegl d'Europa, per il rumantsch. 54 dad ellas èn gia ademplidas cumplettamain. La Svizra é stada in dals emprims pajais che ha ratifitgà quella charta ch'i dat dapi 24 onns. Uss han 25 pajais confirmà da vulair promover e proteger lur linguas regiunalas e minoritaras.
Il comité dal Cussegl d'Europa visita adina puspè las autoritads statalas e las instituziuns da la lingua. Uschia è era la Lia Rumantscha en contact cun ils responsabels. Andreas Gabriel, il substitut dal secretari general beneventa quella collavuraziun:
Nus vesain cunzunt anc potenzial sin champ naziunal. Ch'il rumantsch vegnia duvrà dapli en campagnas d'infurmaziun, publicaziuns d'internet nua che nus avain observà ch'il rumantsch manca.
Er il chantun Grischun è adina puspè en contact cun il Cussegl d'Europa. Ivo Berther ch'è responsabels per la promoziun da las linguas tar l'Uffizi da cultura encurascha mintgin e mintgina da duvrar il rumantsch uschè bler sco pussibel. La basa legala da duvrar il rumantsch – per exempel avant dretgira – saja dada tras la lescha da linguas. I na vegnia dentant en blers cas betg realisà en la pratica.
In radio rumantsch privat
Tenor la charta europeica ha mintga lingua il dretg sin meds d'infurmaziun. Quai vul di: ina gasetta, in program da televisiun ed era emetturs da radio. Ed ina da las pretensiuns è era in radio rumantsch privat. Quel purschess anc dapli variaziun d'infurmaziun, emissiuns, vuschs ed era ina concurrenza tar il radio da dretg public.
Betg realistic
Ma propi realistic na saja uschia in radio betg. Da quest maini èn ils acturs da las medias rumantschas e quai cunzunt pervia dals daners. Per in radio privat finanzià tras reclama fiss il martgà bler memia pitschens, di Nicolas Pernet, il directur da Radiotelevisiun Svizra Rumantscha. Tuttavia haja dà en il passà provas da radios rumantschs privats, di David Truttmann da la Fundaziun Medias Rumantschas. L'agentura che furnescha cuntegns medials per rumantsch. Ma quels radios sco Piz Corvatsch u Radio Gonda na sajan betg stads da lunga vista.
In auter motiv da stgarpitsch vesa il president dal cussegl d'administraziun da la chasa da medias Somedia:
Sper la finanziaziun fissi ina sfida da chattar persunal qualifitgà. Gia tar la lingua tudestga è quai per part ina sfida.
La Somedia porscha dentant gia ina pitschna purschida privata rumantscha. Tar il radio è quai l'emissiun «las minutas rumantschas» e tar la televisiun «la baterlada». Il mument n'èsi pia betg fitg realistic ch'i vegn a dar insacura in radio rumantsch privat.