Siglir tar il cuntegn

Consequenzas da bovas Rapid Mapping, cura che catastrofas midan la topografia

Tant a Blatten sco en la Mesolcina ed en la Val Lavizzara, ils specialists da Swisstopo èn intervegnids cun maletgs dal territori suenter las catastrofas – Ina funtauna da datas preziusas per «trair lecziuns per il futur».

Inundaziuns en la Mesolcina ed en la Val Lavizzara, ma er en il Vallais cun la bova suenter il collaps dal glatscher a Blatten: Il territori en muntogna, er gist pervia da las catastrofas natiralas, po sa midar spert. Midadas che – en cas sumegliants – vegnan documentadas immediatamain er sin nivel topografic oravant tut cun Rapid Mapping. Ma co funcziuna quai?

«Nus ans occupain da registrar e da metter a disposiziun geodatas en cas d'events natirals e da catastrofas, sco gist en il cas da Blatten», declera Francesco Wyss, specialist topografic tar l'Uffizi federal da topografia Swisstopo envers RSI.

Ils specialists da Swisstopo han in servetsch da pichet, «nus essan pia adina cuntanschibels e cura che la dumonda arriva, essan nus en contact cun l'Uffizi federal d'ambient per definir exactamain tge datas registrar, cun tge resoluziun e cura. A la fin lavurain nus cun las diversas pussaivladads che nus avain. Nus pudain registrar las datas cun noss aviuns, u cun maletgs da satellit u era cun l'helicopter. La tscherna da la metoda la pli ideala dependa da tge ch'i dovra.».

Savens na basti però betg da far la lavur mo ina giada: «Per exempel a Blatten avain nus registrà maletgs duas giadas ed igl è era stà previs ina terza giada a la fin. Il project è dentant vegnì «serrà giu» e las datas vegnan lura registradas periodicamain, ma betg pli en il context dal rapid mapping. Il territori è sa midà e vegn pia controllà regularmain, ma betg pli da nus».

Ina funtauna da datas propi preziusa che – ultra da controllar il territori – serva surtut als specialists per analisas e per s'organisar correspundentamain en cas d'events futurs: «En vista al futur, cun il cas da Blatten pon ins per exempel er crear models e simular bovas en auters lieus. Era perquai che quests fenomens capitan e vegnan a capitar adina pli savens».

Tge èn pia las pli grondas sfidas a l'orizont? «Quai è ina buna dumonda», respunda Francesco Wyss, «jau suppon che nus stuain esser pronts d'intervegnir senza avair ina planisaziun. Il 2024 hai dà trais eveniments entaifer duas emnas en la Mesolcina, en il Vallais ed en la Val Lavizzara, e tuttenina è la quantitad da lavur stada impressiunanta. I na sa lascha betg planisar, ins sto esser pront. Mintga eveniment ha sia istorgia, sia dimensiun, sia tragica ed ins sto esser pront cun tut ils meds. Gea, quai vegn ad esser la sfida la pli difficila».

dialog

Artitgels legids il pli savens