La Svizra che vala savens sco model per democrazia e civilisaziun vegn confruntada cun ina realitad inquietanta.
In studi actual da l'Universitad da Turitg per incumbensa dal Departament federal da giustia e polizia mussa che passa la mesadad da las persunas elegidas sin plaun federal, chantunal e communal èn daventadas victimas d'instigaziuns, d'insultas, da smanatschas u perfin da violaziuns corporalas. L'emissiun da RSI Seidisera ha concludì dad intercurir il tema e da rimnar perditgas directas d'intgins politichers che han fatg da quellas experientschas. Lur raquints mussan in maletg multifar, dentant unitar inquietant da quai ch'i munta dad esser in represchentant elegì en il clima politic actual.
Lara Filippini, deputada da la Partida populara svizra (PPS) raquinta d'ina experientscha quasi surreala. «Ina giada», di ella envers RSI, «sun jau vegnida denunziada pervia d'ina interpellaziun areguard crims cunter l'umanitad agravads cun acts inumans, agitaziun, sforz e violenza.» La situaziun tantabsurda ha gì consequenzas realas per sia vita da mintgadi. «Da quel temp ma sun jau dumandada, sch'ina dunna che m'avischinava, saja forsa quella persuna che m'aveva denunzià cun blera fantasia pervia da chaussas che n'existan betg.» Tuttina ha Filippini sviluppà ina strategia per ir enturn cun talas situaziuns: «Jau hai ina ferma autoironia, perquai hai jau era la tendenza da betg ma laschar pertutgar da quellas chaussas. Quai era per mes bainstar spiertal».
Smanatschas envers Jon Pult
Jon Pult, Cusseglier naziunal da la Partida socialdemocratica (PS), ha stuì far frunt a smanatschas pli concretas. «Jau sun vegnì smanatschà gia da pli giuven sco president dals giuvens socialists dal Grischun. Dapi che jau sun commember dal Cussegl naziunal, sun jau vegnì smanatschà en moda detg massiva cunzunt durant il temp che jau sun stà candidat per il Cussegl federal.» La situaziun era uschè seriusa ch'igl era necessari che las autoritads intervegnian. «Da quel temp hai jau gì in contact regular cun la Fedpol, il servetsch da segirezza da la Confederaziun. Jau n'aveva nagina protecziun fisica en il senn ch'insatgi era adina tar mai, ma jau era regularmain en contact e sun era vegnì sustegnì en cas da mesiras da precauziun pussaivlas».
L'istorgia da Sara Beretta Piccoli, deputada verd-liberala, mussa in aspect anc pli inquietant dal fenomen. Ella n'ha betg mo survegnì smanatschas da la mafia, uschia ch'ins ha proponì ad ella mesiras da protecziun (ch'èn lura vegnidas refusadas). Na, ella è era vegnida tementada da funcziunaris publics. «Anc dacurt, pervi dad in'autra interpellaziun che jau hai fatg, hai jau survegnì smanatschas da funcziunaris, betg mo da criminals che maltracteschan ins». Beretta Piccoli fa er la dumonda da las schlattainas: «Jau na sai betg sche quai è il cas perquai che nus essan dunnas. Lura sa lubeschani da maltractar ins u da ristgar dapli.» Per proteger ella, ha ella decidì da sa retrair quasi dal tuttafatg da las medias socialas.
Jon Pult porscha ina reflexiun pli vasta davart las raschuns e soluziuns pussaivlas da quest fenomen e vesa ina mesira centrala: «Ina regulaziun da las medias socialas e da la communicaziun online per vegnir ad ina debatta publica pli civilisada». Pult mussa cun il det sin ils mecanissems che nutreschan la polarisaziun, cunter las plattafurmas che «fan era pli extrema l'emoziunalitad en la debatta cun sistems algoritmics, per la fin finala crear profit economic.» Quai saja «in dals problems fundamentals che las democrazias ston prender per mauns, era en Svizra».