Nundumbraivels daguts d’aua u cristals da glatsch furman ensemen in tarpun che sa chasa sco in grond vel sur la damaun d'in nov di. Tschajera po esser uschè poetica.
Nua èsi il pli tschajerus?
Tschajera sa furma il pli savens la damaun baud, cura che la temperatura cuntanscha il punct da sdregliar e condensescha l'umiditad da l'aria. Territoris cun ina auta umiditad da l'aria e pauc vent èn savens pli tschajerus.
La pli pauca tschajera datti en las muntognas sur circa 1'000 fin 1'500 meters.
Il pli savens èsi tschajera en las regiuns bassas da la Bassa, pia tranter il Lai da Bienna, la regiun dad Olten, l'Argovia ed enturn il Lai da Constanza.
Hai dapli tschajera che auters onns?
Ils ultims onns hai dà pli paucs dis cun tschajera spessa. Ina raschun pudess esser che l'aria è daventada pli netta. Aria schubra ha pli paucs tocs malnets che gidan a furmar la tschajera. Ultra da quai pudess il stgaudament dal clima procurar che tschajera daventa pli plauna. Sch'igl è pli chaud, vai pli ditg fin ch'i dat tschajera. Tut quai ha per consequenza ch'i na dat betg pli uschè blers dis cun tschajera fitg spessa sco pli baud.
La quantitad da tschajera auta percunter è s'augmentada plitost en cumparegliaziun cun pli baud. En cas da tschajera auta han ins bain ina vista in pau meglra, ma il sulegl na vegn tuttina betg tras fin giu la Bassa.
Cura sa schlia la tschajera?
Sche la tschajerasa schlia en il decurs dal di dependa da l'autezza. L'atun, sch'ella sa chatta sut 800 meters, sa schlia ella per il solit. Il december cura ch'ils dis èn pli curts, resta la tschajera en blers lieus «tatgada». Sch'il cunfin da tschajera è sur 1'000 fin 1'500 meters, èn las schanzas ch'ella svanescha fitg pitschnas. Quai vala tant per l'atun sco era per l'enviern.
Tge effect ha questa aura
Durant ch'ils Grischuns e las Grischunas giaudan vinavant il sulegl e la vista clera, èn ils abitants e las abitantas da la Bassa sut ina cuverta da tschajera. Per bleras persunas è quai in pau depriment e fa nauscha luna. Perquai van bleras persunas en las muntognas per tancar il sulegl.
Mes parents stattan en la Bassa e dumondan magari sch'jau na pudess betg purtar cun mai in pau dal sulegl.