Siglir tar il cuntegn

Header

audio
L'istorgia da la festa dal prim d'avust
Or da Actualitad dals 01.08.2023. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 11 minutas 15 Secundas.
cuntegn

Festa naziunala Daco gist il 1. d’avust?

Ina festa naziunala cun fieus sin las muntognas, suns da zains e discurs patriotics han ins festegià per l’emprima giada il 1891. En discussiun eran dentant era autras datas, ils 12 da settember u ils 8 da november.

La primavaira dal 1891 èn las autoritads federalas ed ils chantuns sa cunvegnids da vulair festivar dignamain il 600avel anniversari dal Patg federal dal 1291. A l’entschatta era l'entusiassem per ina tala festa naziunala plitost modesta. Per ils ins era quai in'idea artifiziala, naschida en ils chaus da funcziunaris e professers, tar auters ha la data procurà per pauc entusiassem:

Las circumstanzas però cha per nossa valleda il di della fondaziun della lia vain in mez la stagiun dels eisters ed eir in mez fer cun fain e cha per consequenza üna considerabla part da nossa glieud nu il pudess festager, stimulettan il lod. Uffizi circuitel, da propuoner üna suspaisa della festa fin nel mais Settember.
Autur: Fögl d'Engiadina, dals 11-07-1891

Tuttina han ins la finala organisà en blers lieus, era en il Grischun, il prim ed ils dus d’avust 1891 ina festa commemorativa cun chant, musica, fieus artifizials, bandieras, cortegis, discurs, tutgiez e gronds fieus sin ils pizs. Dentant gia l’onn suenter n'hai dà nagina gronda festa dal 1. d’avust pli.

Fotografia en alv e nair da trais umens che portan laina en lur satgados si per ina stippa costa.
Legenda: Preparativs per il fieu dal 1. d'avust 1943 ad Elm. Keystone

A la tschertga d'ina data

Tuttina eran ins da l'idea ch'era la Svizra stoppia, sco ils pajais vischins, avair in festa naziunala. Discutà han ins quels onns era autras opziuns, per exempel la commemoraziun dals 12 da settember 1848, il di che la Constituziun federala da la Svizra era ida en vigur u lura era ils 8 da november 1307. Tenor cronicas medievalas era quai il di dal engirament sin il Rütli. Però en in temp senza hallas polivalentas u tendas stgaudadas era la data dal 1. d’avust pli ideala che quella en november.

Declerar ils 12 da settember sco festa naziunala na pareva politicamain betg propi prudent. Il stadi federal era resortì il 1848 da la guerra civila dal Sonderbund, e la fracziun catolic-conservativa era anc adina pli che sceptica envers quest stadi liberal. Il patg dad Uri, Sviz e Silvania dal 1291 sco act da fundaziun aveva percunter gist plirs avantatgs. L'istorgia rebella dals vegls confederads era pli attractiva che quella d'ina constituziun, ins fascheva uschia er allusiun ad ina tradiziun naziunala vegl antica e plinavant era quai in bun gest integrativ envers ils anteriurs chantuns dal Sonderbund.

Fotografia en alv e nair da trais uffants che insceneschan sin in parà l'engirament dal Rütli.
Legenda: Confederads e confederada il 1941 a Genevra. Keystone

Il 1. d'avust daventa festa naziunala

En singuls lieus han ins era suenter il 1891 cuntinuà a festivar il 1. d’avust. En Grischun para l’idea da far fieus sin ils pizs d’avair plaschì. Uschia rapportan gasettas ch'il far fieus il 1. d’avust saja en Engiadina ed auters lieus daventà ina tradiziun. Il 1899 ha lura il Cussegl federal, quai cunzunt era grazia l’iniziativa da colonias da Svizras e Svizzers a l’ester, decretà il 1. d’avust sco di da festa naziunal che duess vegnir commemorà mintg’onn. Tenor etica a lavur svizra, mintgamai la saira, suenter in di da lavur regular. Pli tard han singuls chantuns introduci il 1. avust sco di liber u mez di liber da lavur. Pir dapi il 1994 è quest di en l’entira Svizra in di liber.

RTR actualitad 08:00

Artitgels legids il pli savens