L'emprim èn las dronas russas sguladas en regiuns da cunfin en la Pologna. Il settember èn ellas cumparidas en il Danemarc. L'entschatta d'october han dronas nunenconuschentas sfurzà la plazza aviatica da Minca da desister per intginas uras da laschar sgular aviuns.
Ivo Capaul observa sco perscrutader a la ETH quest svilup. El sa fatschenta cun conflicts ibrids e cun dronas. La tecnologia è sa sviluppada a moda rasanta dapi l'invasiun da la Russia en l'Ucraina il favrer 2022. Il perscrutader explitgescha en l'intervista tge ch'i dovra per che la Svizra cuntanschia ina capabilitad per sa defender cunter dronas. Capabilitad includa tant la savida, sco era l'abilitad e la capacitad.
FMR: Avain nus anc pasch? U sa chatta l'Uniun europeica – e forsa era la Svizra – gia en ina guerra ibrida?
Ivo Capaul: Or da vista dal dretg internaziunal public, l'uschenumnà Völkerrecht, ans chattain nus segir anc en in status da pasch.
E facticamain?
Sch'ins vul descriver la situaziun da segirezza èsi segir in conflict ibrid. Il pled guerra n'è dentant betg adattà.
Tge munta «conflict ibrid»?
Differents pajais en l'Europa, era la Svizra en in tschert grad, vegnan attatgads a moda ibrida. Quai capita cun desinfurmaziun, sabotascha, attatgas da cyber ubain cun dronas che impedeschan, sco dacurt a Copenhagen, il funcziunar d'ina plazza aviatica. Tipic tar talas attatgas ibridas è era ch'i n'è l'emprim betg cler, tgi che ha attatgà. Ins pensa svelt ch'i sa tractia dad attatgas russas, ma i n'è betg dal tut segir. Igl è difficil da reagir sin talas attatgas.
Pertge èsi difficil?
Las instituziuns da segirezza en l'Europa èn disadas da classifitgar attatgas sco: agressiun d'in auter stadi, ina situaziun da guerra, terrorissem ubain problems da la segirezza interna nua che la polizia è responsabla. Ma da preschent n'èsi betg cler, nua che nus ans chattain. Nus da la scienza pudain analisar e gidar be fin ad in tschert punct. A la fin dals quints sto la politica decider, sch'i sa tracta tar dronas nunenconuschentas d'ina attatga sin noss pajais u betg.
Da tge sa tracti lura sche dronas nunenconuschentas cumparan en il Danemarc u circuleschan sur la plazza aviatica da Minca?
En il Danemarc han ils responsabels da la politica decidì – sa basond sin las infurmaziuns ch'els avevan – ch'i sa tractia d'ina attatga dad in stadi e ch'i n'è betg simplamain sabotascha da privats.
Tge fiss il privel, sche dronas sco a Danemarc u a Minca cumparessan tuttenina era sur la plazza aviatica a Turitg e sur la plazza aviatica militara da Payerne?
La plazza aviatica a Turitg daventass disfuncziunala. Cun in med relativ simpel, ina drona che custa intgins tschient francs, pudess ins bloccar il manaschi, ils aviuns na savessan betg sgular per pliras uras. Tar la plazza aviatica militara a Payerne fissi in cas da spiunascha, ma era ina attatga cunter la capabilitad svizra da sa defender.
La Svizra saja preparada mo malamain sin attatgas da dronas. Quai di Martin Pfister, il minister da defensiun. Quant ditg vai, fin che la Svizra ha ils meds per sa defender?
Igl è in problem cumplex. Dad ina vart avain nus gia tscherts meds. Las dronas ch'èn sguladas il settember sur la Pologna èn vegnidas sajettadas giu dal militar. Talas capabilitads ha era la Svizra. Da l'autra vart na datti mai ina segirezza absoluta cunter dronas. Sa defender cunter dronas vul adina dir, defender in tschert indriz u in tschert spazi e betg l'entir pajais.
Ma quant ditg vai fin che la Svizra posseda ina tala defensiun?
I n'è betg pussaivel dad inditgar quant ditg. I dependa adina encunter tge tip da dronas ch'ins vul sa defender. Impurtant èsi da dir che la Svizra na stat betg qua cun mauns vids. Ma la Svizra na pudess sa chapescha betg sa defender encunter questas massas da dronas che attatgan l'Ucraina.
Vus menziunais las dronas che la Pologna ha sajettà giu. Questas dronas bunmartgadas èn vegnidas sajettadas giu cun rachetas fitg custaivlas. Tge sistems duvrass la Svizra per sa defender cunter dronas bunmartgadas?
Sco ditg, mintga punct en Svizra na pon ins betg segirar, ma ins po segirar l'infrastructura critica. Per gliez datti duas opziuns: I dat meds radio-electronics che disturban la connexiun tranter la drona ed il pilot. E lura datti meds chinetics.
Tge è manegià cun «meds chinetics»? Ina balla da plum?
Per exempel. Ubain ina autra drona che sajetta sin dronas, ubain ina drona che bitta ina rait sin ina drona ostila. I dat differents sistems chinetics. Forsa èsi ina surpraisa sche jau di: La Svizra ha pliras firmas che han capabilitads tant puncto meds chinetics sco era puncto meds radio-electronics. Il Departament federal da defensiun lavura ensemen stretgamain cun questas firmas che fan dronas e produceschan fin uss per il sectur privat.
Quant cumplitgà èsi dad implementar ina defensiun da dronas en l'armada Svizra?
Tge che nus vesain da l'Ucraina è che quests sistems sa sviluppeschan fitg svelt. Quest tempo stuess vegnir reflectà en l'acquisiziun dad armament. Nus lavurain ensemen cun la task force da dronas da l'armada. Cun nossa perscrutaziun vulain nus mussar co ch'ils differents acturs ch'i dat gia en Svizra pudessan collavurar meglier per reflectar quests svelts ciclus dad innovaziun da dronas.
Tge pajais èn ils pli avanzads puncto dronas da guerra? La Russia, l'Ucraina ubain l'Israel?
Las partidas ch'èn involvidas en guerras cun quests sistems èn il pli lunsch. Quai èn per il mument l'Ucraina e la Russia, ma era l'Israel en tscherts secturs. L'Europa, ma era ils pajais da la NATO, s'orienteschan vi da l'Ucraina, sch'i va per la pli nova tecnologia da dronas. I n'è betg da dubitar ch'era la Svizra po emprender da l'Ucraina.
Tge po la Svizra emprender da l'Ucraina?
I na va betg tant per la tecnologia sco tala, là essan nus sco gia ditg sin in bun stan en il sectur civil. Ma co integreschan ins l'innovaziun da dronas che va uschè svelt en l'armada.
Sistems da dronas èn gea bler pli cumplitgads ch'ina buis d'assagl. Na duvrass la Svizra betg schuldada da professiun scolada per la defensiun da dronas?
Na, i na dovra betg exnum mo schuldada da professiun. En il sistem da milissa svizzer avain nus bleras persunas che han la savida tecnica e las abilitads necessarias. Tenor mes avis èsi da nizzegiar questas abilitads da la schuldada che fa servetsch per in tschert temp. En l'Ucraina n'èsi gea era betg schuldada da professiuns tecnicas che battan cun dronas. La tecnologia da dronas è stada in svilup «bottom up» – da glieud che ha l'emprim duvrà dronas en il sectur privat per filmar u fotografar. Quella glieud ha gì savida pratica davart dronas ch'ella ha applitgà en il cumbat.
Èsi insumma cunvegnent che la Svizra emprova dad acquistar ina atgna defensiun da dronas? Na fissi betg pli prudent da collavurar cun auters stadis, cun l'Uniun europeica ubain cun la NATO?
Quai è in tema politic che evochescha adina dumondas da neutralitad e che ha era in connex cun la lescha d'export da material da guerra. Questa dumonda sto la politica respunder.
Cun tge sa fatschentais Vus precis en il Center per studis da segirezza a la ETH?
Noss project da retschertga actual è dad analisar las grondas innovaziuns en la tecnica da dronas. Nus observain cunzunt il svilup en la guerra en l'Ucraina. E nus ponderain tge acturs ch'ins sto involver per cuntanscher in tal «eco-sistem» da defensiun da dronas en Svizra. I va per acturs sco l'armada, l'Armasuisse, il sectur privat ubain las scolas autas. Co pon tut quests acturs cooperar meglier per cuntanscher en Svizra ina capabilitad da dronas en il sectur da segirezza?
Èsi ina dumonda da daners, quantas milliardas ch'il parlament metta a disposiziun?
Igl è ina dumonda da daners, ma igl è cunzunt era ina dumonda co nizzegiar potenzials gia existents. Ed igl è ina dumonda da asimmetria: Ina drona bunmartgada vegn da destruir in sistem che custa bler dapli. La finamira è da sez cuntanscher ina asimmetria visavi l'adversari: pudair cuntanscher in grond effect cun relativamain pitschnas investiziuns. Jau crai che nus avain en Svizra blers facturs existents per cuntanscher ina buna capabilitad.
Quai tuna fitg optimistic.
Natiralmain avain nus vis durant las ultimas emnas il grond privel da dronas, ma nus avain bunas premissas en Svizra per metter en pe ina buna capabilitad da sa defender encunter dronas.
Sche Vus avessas da decider, tge che la Svizra duai cumparar, ils jets da cumbat F-35 dals Stadis Unids ubain in buna defensiun da dronas? Tge cumprassas Vus?
I dovra omadus. Igl è uschia: Il privel tras dronas, tras fitg pitschens sistems, è daventà pli vesaivel. Tuttina na dastgan ins betg ignorar auters privels militars: aviuns da cumbat, rachetas, missils da cruschada – pia privels a lunga distanza. Encunter quests privels dovri jets ch'èn pli chars. A la fin sto la politica però decider, tge ch'èn ils scenaris da privel e co ch'ins reparta il budget per cuntanscher las capabilitads da sa defender. Quai è adina ina dumonda da priorisaziun.