Ils propellers sa movan. L'aviun cotschen-alv Twin Otter da Swisstopo rampluna sur la pista da partenza da la plazza aviatica da l'armada a Dübendorf e s'auza.
Curt pli tard cumpara sut l'ala sanestra il Säntis e nus sgulain dal vest vers ost da la Val dal Rain si e giu. «Decisiv è che nus avain in tempo constant e che nus sgulain adina bel guliv sin la lingia definida ordavant», di il fotograf da bord Carlo Bosco. La camera tranter nus duai registrar mintga decimeter quadrat sulom. In decimeter quadrat – circa duas stgatlas da cigarettas ina sper l'autra – correspunda sin il maletg or da l'aria ad in pixel. Uschè auta è la resoluziun dals maletgs or da l'aria.
Satellits e dronas na pon betg remplazzar il fotografar or da l'eroplan.
«Nossa pli gronda sfida è l'aura. Sch'i ha memia blers nivels na pudain nus betg sgular», di Bosco. Sin ses tablet marchescha el pitschens nivels, uschia ch'ins po retuschar els pli tard. Sche gronds nivels èn en via, adattescha el la ruta.
«Questa flexibilitad è in dals gronds avantatgs d'in aviun envers in satellit. Ultra da quai è la qualitad dal maletg bler meglra.» Era dronas na sajan nagin remplazzament. Ellas na sajan gia per motivs da segirezza betg lubidas en tscherts spazis aviatics. Ed ellas na sajan er betg ablas da transportar la camera greva.
Suenter bun trais uras en l'aria è la Val dal Rain ed ina part da l'Engiadina Bassa fotografada. Nus atterrain puspè sin la plazza aviatica militara a Dübendorf.
Nagin pajais n'è mesirà uschè bain sco la Svizra.
Elavurads vegnan ils maletgs or da l'aria a la sedia principala da Swisstopo a Wabern sper Berna. Là elavura Tobias Providoli gist in maletg da la Svizra interna: ina gruppa da chasas a l'ur dad Emmenbrücke. «Qua marcà cun verd è in nov edifizi», di il topograf. Ses computer ha cumpareglià il nov maletg d'aria cun la versiun ch'è trais onns pli veglia ed ha marcà las midadas. Providoli zoomescha pulitamain en la cuntrada da tetgs. Cun in pèr clics definescha el l'autezza, ladezza, la furma e la lunghezza da l'edifizi. Finì.
35 topografs mesiran il pajais tar Swisstopo. Mintga tetg, mintga via, mintga lieunga dal glatscher, mintga planta, mintga parcadi ed anc bler dapli. «Nagin auter pajais sin il mund è mesirà uschè bain sco la Svizra», di il topograf.
Las strivlas da maletg or da l'aria da Carlo Bosco, las mesiraziuns da Tobias Providoli, latiers datas da radar, registraziuns da satellits – tut va en il model topografic da las cuntradas. Là pon ins laschar mussar il terren en passa 900 variantas.
Swisstopo mussa quai ch'i na dat betg tar Google
Planisaturas da citads ed urbanists dovran il model per simular las sumbrivas da chasas. Possessuras e possessurs da chasas pon eruir, sche lur tetg è adattà per panels solars. Il model documentescha nua ch'i dat blera canera da traffic, quant svelt ch'ils glatschers sa retiran en las Alps u co ch'il cunfin dal guaud sa sposta.
Ed i vegnia per exempel era en acziun tar ils pumpiers. Providoli: «Sche jau vegn cun in vehichel da stizzar, lura stoss jau savair sche jau poss ir en ina via u sch'ella è memia stretga. Quai pon ins chattar ora en noss model, dentant betg sin las cartas da Google u dad Apple.»
Il model da cuntrada topografic è stentus e char. Il medem mument è el ina basa da planisaziun impurtanta per la politica e l'economia, dentant er per persunas privatas – da la tura da muntogna sur la planisaziun da la citad fin a la protecziun da catastrofas.