Siglir tar il cuntegn

Header

audio
L'imperatur Naruhito e sia rolla en politica e societad.
Or da Actualitad dals 28.07.2021.
laschar ir. Durada: 6 minutas 18 Secundas.
cuntegn

Tokio 2020 Il tenno – l'imperatur senza pussanza

La chasa imperiala dal Giapun è la pli veglia dinastia dal mund. Senza refurmas pudessan ils dis dad ella dentant prest esser dumbrads.

Tenor la mitologia giapunaisa è Jinmu, in sut-sutbiadi da la dieua dal sulegl Amaterasu, stà l’emprim imperatur dal Giapun. Quai era avant circa 2’600 onns. La chasa imperiala sa referescha en lingia directa sin el. Quai munta che l’imperatur actual, Naruhito, è il 126. tenno. La chasa imperiala dil Giapun è cun quai la pli veglia dinastia dal mund.

Da la marionetta...

Mo la pussanza da l’imperatur – igl ha era dà intginas imperaturas –n’è betg adina stada medem gronda. Durant passa 1’000 onns n’ha betg l’imperatur dirigì il pajais, mabain clans e shoguns ch’han era fatg guerra in cun l'auter. Retrospectiv pon ins dentant dir che quai è stà in grond cletg per la dinastia. Tgi che leva la pussanza na stueva betg cupitgar il tenno, mabain per exempel il shogun, il schef da l'armada che manava las fatschentas. La chasa imperiala n’è uschia betg vegnida sut squitsch.

... sur l’imperatur tutpussant ...

La gronda midada hai dà la fin dal 19avel tschientaner, cura ch'il davos shogun è vegnì stgatschà e cura ch’il imperatur Meiji (*1852 – † 1912) ha surpiglià la pussanza. Quella epoca è fitg impurtanta per il Giapun. L’imperatur ha transfurmà il Giapun feudal e sutsviluppà en in stadi modern tenor exempel europeic. El ha era midà ses sez da Kyoto a Tokio, uschia che lezza citad è lura daventada chapitala.

... al simbol da la naziun.

Ina rolla dispitaivla ha l’imperatur Hirohito (*1901 – † 1989) giugà en il 20avel tschientaner cun las attatgas sin la China e la Segunda Guerra mundiala. La terrada dal Giapun cunter ils Stadis Unids fiss prest stada la fin da la chasa imperiala e dal tenno. Atgnamain levan ils Americans metter avant dretgira l'imperatur Hirohito. La fin finala èn els dentant stads da l’opiniun ch'il pievel giapunais duai sez decider sch'els vulan salvar lur tenno. L’imperatur ha dentant pers praticamain tut sia pussanza. La Constituziun giapunaisa descriva la rolla dal tenno «sco simbol dal stadi e da la naziun giapunaisa».

Quella rollan pudessan ins cumpareglias cun quella da la regina Elisabeth II. Il tenno numna il primminister che vegn elegì dal parlament giapunais, el proclamescha las leschas ed uschia vinavant – ina funcziun ceremoniala, simbolica.

Ina dunna sco tenno?

La chasa imperiala ha in problem cun la successiun. Mo descendents masculins da la lingia masculina da la famiglia pon tenor la lescha actuala daventar tenno. Il problem è che l’imperatur Naruhito e sia dunna, l'imperatura Masako, han mo in uffant, ina figlia cun il num Aiko. Mora u demissiunescha l’imperatur Naruhito daventass ussa ses frar, il prinzi Fumihito, nov imperatur. Numer dus sin la glista fiss ses figl Hisaito.

Baud u tard po quai dentant dar in problem, vul dir ch'i pudess dar nagins descendents masculins pli per il tron. Perquai datti adina puspè discussiuns el Giapun da midar la regla ed uschia era lubir a descendentas femininas da surprender quel post. Ils naziunalists na vulan dentant savair nagut da quai e cumbattan tals plans vehementamain, quai malgrà ch'ina clera maioritad da 80% da la populaziun quittassan quai ina bun’idea.

Cumissiun duai far propostas

Cler è dentant che la dumonda da la successiun resta in tema el Giapun, e blers èn dal maini che la politica na vegn betg a pudair evitar da midar la lescha a favur da las dunnas. Il mument debattescha ina cumissiun da la regenza co i duai ir vinavant.

RTR actualitad 11:45

Artitgels legids il pli savens