Da quest avis è era l’uvestg da Cuira, Joseph Maria Bonnemain. El è persvas che la lingia da papa Francestg vegnia a restar, dentant ch’il stil da papa Leo XIV vegnia ad esser tut in auter. «Forsa betg cun segns u acziuns direct visiblas, mabain pli ponderà e pli quiet – ma fitg consequent», concluda el.
E sin basa dals inscunters ch’el ha gia gì cun Robert Francis Prevost sco schef da persunal dals uvestgs, ha el er gia pudì far in emprim maletg dal nov papa. «In uman fitg modest, umilitaivel, nuncumplitgà, calm, quiet, reservà, fitg ponderà, fitg buntadaivel ed agreabel», descriva l’uvestg da Cuira il nov papa e manegia che quai sajan era las qualitads ch’i dovria en in tal mund, nua che tantas tensiuns, guerras e polarisaziun regnan il mument.
La lingia resta. Il stil vegn ad esser tut auter. Pia forsa betg cun segns u acziuns, mabain gist pli ponderà e pli quiet. Ma fitg consequent.
Pasch, fraternitad, reconciliaziun e dialog vegnan er ad esser la lingia dal nov papa Leo XIV sco quai ch’igl è stà en sasez la lingia da papa Francestg, manegia l’uvestg Joseph Maria Bonnemain. Papa Leo vegnia dentant a persequitar questa lingia cun in auter stil: quiet e nunagità, ponderà e relaxà. Insatge che creeschia quietezza e pasch.
Cosmopolit cun gronda experientscha
Robert Francis Prevost nascha il 1955 a Chicago en ina famiglia catolica cun ragischs spagnolas, franzosas e talianas. Gia baud sa el ch’el vegn a deditgar sia vita a la baselgia roman-catolica. Avant ch’el entra dentant cun be 22 onns en l’urden dals augustins, studegia el avant anc matematica e filosofia. Pli tard studegia el lura er teologia, nua ch’el sa spezialisescha sin il dretg da baselgia, er cun far il doctorat.
Suenter sia ordinaziun il 1982 va el sco missiunari en il Peru, nua ch’el lavura sin la missiun dals augustins a Chulucanas. El turna bain puspè en ils Stadis Unids da l’America, tranter auter per defender sia dissertazhiun, dentant gia la fin dils onns 80 va el puspè enavos en il Peru. Quella giada en la missiun a Trujillo, nua ch’el maina tranter auter il project da furmaziun per aspirants augustins u er la plaiv da «Nossa Duonna da Monteserrat».
El fa vinavant carriera e vegn l’entschatta dals onns 2000 il priur general da l’urden dals augustins ed il 2015 er uvestg da la diocesa Chiclayo en il Peru. Otg onns pli tard cloma papa Francestg el en il Vatican per ch’el vegnia schef da persunal dals uvestgs, nua ch’el vegn bain er sisur tge muventa las baselgias da l’entir mund. Il medem onn vegn el er cardinal.
Consequent cunter cas d’abus?
Uschia ch’ins po concluder che Robert Francis Prevost è in cosmopolit cun gronda experientscha, che sa ton tge che muventa las baselgias sin il mund, sco era co ils organs administrativs e directivs en il Vatican funcziuneschan.
Sia carriera n’è dentant betg be senza critica. Uschia vegn rinfatscha ad el da na betg avair agì endretg tar cass d’abus: concret da betg avair persequità consequentamain quests cass. E quai tant durant ses temp a Chicago sco era pli tard sco uvestg da la diocesa Chiclayo.
L’uvestg da Cuira, Joseph Maria Bonnemain, quinta dentant che Robert Francis Prevost vegnia sco nov papa Leo XIV en tutta cas a prender per mauns consequentamain l’entira crisa d’abus en la baselgia catolica, «dentant forsa cun segns damain visibels e placativs», co el di ad RTR.
Diplomat pragmatic e refurmader moderà
En ils circuls ecclesiastics vegn el recepì sco diplomat pragmatic. In che vegn da far las punts tranter ils conservativs ed ils progressivs ella baselgia. El vala sco conservativ moderà dal center u er sco refurmader moderà che na renunzia betg a ses artitgels da cardientscha.
En bleras chaussas ha el mussà sia vischinanza a papa Francestg. Uschia è el per exempel sco ses antecessur adina puspè s’exprimì d’agir decididamain cunter la midada dil clima. Er sch’i va per la via sinodala è el stà in ch’ha adina accentuà che la baselgia stoppia esser pli transparenta ed averta per las vuschs dals cartents. Quai che veglia era dir da rinforzar las rollas dals laics e da midar il stil da manar – per exempel cun esser damain ierarchic e tadlar tiers dapli.
Il medem mument ha el dentant refusà refurmas sco per exempel ch’era dunnas pon daventar plevonessas. A la sinoda mundiala il 2023 ha el per exempel avertì da vulair «clericar dunnas». Quai na schlia betg problems, mabain mainia probablamain a novs. Dunnas hajan gia rollas centralas en la baselgia.