Suenter Gaspare Otto Melcher e Corsin Fontana sa chattan fin ils 16 da november 2025 ovras da Not Vital en dialog cun ina schelta or dal relasch da Matias Spescha. Esther Spycher, manadra da project da Trun Cultura ha discurrì a chaschun da la vernissascha en il Spazi Spescha a Trun la sonda passada d'in artist da Sent che ha chattà la via en il mund e che saja dentant adina colliads cun sia patria grischuna. Sche Not Vital chattia la via a Trun la sonda passada, n'era dentant betg propi segir, era sch'il parcadi davant chasa è stà reservà per el.
Esther Spycher ha discurrì en ses pled d'avertura d'ina digna finiziun da l'exposiziun giubilara instradada a chaschun dal 100avel onn d'anniversari da Matias Spescha. En il Spazi Spescha, en l'anteriura fabrica da ponn a Trun, è da vesair fin ils 16 da november 2025 ina schelta da dissegns, stampads, picturas e sculpturas da Not Vital.
-
Bild 1 von 11. La fatscha smatgada. As a Village-Idiot da Not Vital, 2016. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 2 von 11. Not Vital avant l'ovra «Window+Door» (1965) en catram. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 3 von 11. La fuola diversa sper ed enturn ovras da Not Vital e Matias Spescha. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 4 von 11. L'avertura da l'exposiziun che metta ovras da Matias Spescha sper ovras da Not Vital. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 5 von 11. L'artist da persai. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 6 von 11. Joyeuse fille, Matias Spescha, 1957. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 7 von 11. Ovras che dattan anim per discurs. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 8 von 11. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 9 von 11. Self-portrait, Not Vital, 2022. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 10 von 11. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
-
Bild 11 von 11. Not Vital sper Spescha:» As a Village-Idiot» (2016) da Vital sper «Jeune homme» (1957) da Matias Spescha. Bildquelle: RTR, Michel Decurtins.
La manadra ha punctuà che l'artist oriund da Sent defineschia sia ovra adina sco sculptura, independentamain da la moda e maniera ch'ella saja vegnida creada. «Ses linguatg artistic cun ina colur reducida dal mund alpin cun ses auts culms ed ils elements da crappa e glatsch marceschan anc adina sia ovra.» Ina ovra ch'è era segnada d'experientschas ed influenzas che Not Vital ha rimnà en sias dimoras sin l'entir mund.
Ses linguatg artistic cun ina colur reducida dal mund alpin cun ses auts culms ed ils elements da crappa e glatsch marcan anc adina sia ovra.
Ovras temprivas
Per finir la retrospectiva da Matias Spescha èn la curatura Venice Spescha ed il curatur Markus Hilfiker sa decidids da preschentar ina schelta da las ovras temprivs da Matias Spescha. Ina fasa che l'artist da Trun è sa fatschentà cun la figura umana sco quai che Esther Spycher ha formulà a chaschun da l'avertura. Venice Spescha è en mintga cas cuntenta da l'exposiziun actuala da las ovras da Not Vital e Matias Spescha. «Tut las trais scuntradas artisticas da l'exposiziun giubilara èn stadas unicas, l'actuala cun Not Vital è ord mia vista la pli intensiva.» Venice Spescha è da l'avis che las ovras da Not Vital e Matias Spescha cumpletteschian ina e l'autra, malgrà lur individualitad artistica.
Tut las trais scuntradas artisticas da l'exposiziun giubilara èn stadas unicas.
Not Vital ha lura tuttavia chattà la via a Trun la sonda passada. E davart sias ragischs e sia attaschadadad grischuna ha el cleras imaginaziuns, sco quai ch'el ha tradì a la FMR. Grischun e patria è per el l'Engiadina Bassa principalmain pervia da la lingua rumantscha. «Sche jau fuss oriund dal Partenz, na ma sentiss jau probablamain betg sco Grischun.» Ils contacts cun la Surselva derivan per Not Vital dal temp nua ch'el ha visità la Scola chantunala a Cuira.
In'exposiziun communabla cun Matias Spescha, Corsin Fontana, Gaspare Otto Melcher e Not Vital hai gia dà l'onn 1991 a Puntraschigna, sco quai che Esther Spycher ha tradì. Ovras da Not Vital vesain nus probablamain per l'emprima giada en Surselva. Senza dubi in motiv da visitar l'exposiziun en il Spazi Spescha a Trun.