En bleras chasas d’attempads e da tgira da la Svizra è l’occupaziun dals letg sa reducida marcantamain en il decurs da la pandemia. Quai constatescha Curaviva – l’Uniun tetgala da las chasas d’attempads da la Svizra – sin fundament d’ina retschertga fatga per incumbensa da l’Uffizi federal da sanadad.
«A partir dal cumenzament da la pandemia han las instituziuns da tgira stuì registrar ina reducziun marcanta da novas entradas e registrar numerus letgs vids», ha ditg Markus Leser da Curaviva. En plirs chantuns han ins stuì introducir lavur curta e schizunt serrar singulas partiziuns en consequenza da la sutoccupaziun.
Ambulant avant staziunar
D’attribuir è questa tendenza tenor Curavia cunzunt a la mortalitad surproporziunala da persunas attempadas ed a las restricziuns severas per cussadents e visitas en las chasas da vegls durant la pandemia. «La gronda part da las persunas attempadas han gì tema da vesair mo fitg darar lur confamigliars e da las restricziuns da contact entaifer las chasas ed han perquai spustà l’entrada planisada en la chasa d’attempads e da tgira», di Markus Leser.
Tant pli tschertgads sajan ils servetschs da spitex stads. «Insumma hajan ins constatà ina tendenza generala da far diever uschè ditg sco pussaivel dals servetschs ambulants e da restar uschè ditg sco pussaivel a chasa avant che sa render en chasas da tgira», conferma er Daniel Derungs da l’Uniun d’ospitals e chasas da tgira dal Grischun.
En il Grischun saja il dumber da letgs vids en chasas da tgira bler main dramatic che èn auters chantuns. Derungs è dentant persvadì che la prontadad resp. la voluntad dad ir en chasa d’attempads vegn puspè a crescher en vista a las vaccinaziuns progredidas bain ed al schluccament da las restricziuns previs tant per cussadents sco per las visitas.
Differenzas tranter las singulas regiuns
En il Grischun è la situaziun pia main dramatica, i dat dentant tuttina differenzas frappantas tranter las singulas regiuns. En media èn ils radund 2500 letgs en las 15 chasas da vegls e tgira dal Grischun stads occupadas durant la pandemia per 90 fin 93 pertschient.
La mendra occupaziun han ins stuì registrar en Engiadina Bassa cun radund 75%. Sco quai che Rebekka Hausmann da la Chasa da dmüra da Scuol constatescha, han blers dentant fatg diever da las purschidas transitoricas e temporaras che la chasa porscha. Pervi da l’obligaziun da homeoffice hajan singulas famiglias er plitost gì l’occasiun d’avair quità da lur confamigliars attempads a chasa. La reducziun da persunal haja pudì vegnir mitigiada tras fluctuaziuns natiralas u era tras la collavuraziun cun il servetsch da spitex. Uschia hajan ins pudì evitar relaschadas u l’introducziun da lavur curta a Scuol.
Quasi tut ils letgs en Surselva èn occupads
Tut autra è la situaziun en Surselva. Tenor il mainagestiun da la Pro Senectute Curdin Casaulta èn pli u main tut ils 348 letgs en las 8 chasas da tgira da la Surselva occupads actualmain. Sia funcziun è tranter auter er da coordinar e gulivar il plazzament en las differentas chasas da tgira entaifer la regiun.
D’ina fitg buna occupaziun pleda er il mainachasa da Puntreis a Mustér, Diego Deplazes. El constatescha ils ultims onns la tendenza d’occupar las chasas d’attempads existentas cun cussadents che dovran effectivamain tgira permanenta, entant che autras persunas attempadas prefereschan da far diever dals servetschs ambulants da spitex. «Adina dapli creschan er en Surselva las dumondas per abitar accumpagnà», constatescha Deplazes.
Avantatgs per regiuns cun servetsch integral d'ospital
Occupadas per bun 90 pertschient èn er las Chasas d’attempads a Lai, Savognin e Tusaun stadas. Era en las regiuns Viamala e Grischun Central è la dimensiun dals servetschs da spitex creschida marcantamain ils ultims onns. «Quai dentant er independent da la situaziun da corona», di Roman Stäbler. «Regiuns cun in servetsch integral d’ospital, chasas da tgira e spitex, han qua l’avantatg ch’ellas pon esser flexiblas e barattar or persunal per las differentas purschidas, accentuescha Angela Honegger da la Fundaziun Flury en il Partenz envers la FMR.
En general quintan tut las persunas dumandadas che la situaziun da las chasas d’attempads e da tgira sa normaliseschia plaun a plaun en vista a las vaccinaziuns che progredeschian bain e resguardond las schluccadas messas en vista proximamain.
