Siglir tar il cuntegn

Cudesch fotografs Feuerstein «Quai è be in zutgerin, quai ch'ins vesa en quest'ovra»

La dinastia da fotografs Feuerstein da Scuol ha documentà l'Engiadina quasi durant tut il 20avel tschientaner ed ha creà in relasch da var 60'000 fotografias. Il venderdi saira ha gì lieu a Scuol en la sala communala la vernissascha dal cudesch «Dinastia da fotografs Feuerstein» che preschenta l'ovra visuala da trais generaziuns e quatter fotografs da la famiglia Feuerstein cun 400 fotografias e sin passa 335 paginas.

Il relasch da la dinastia da fotografs Feuerstein – ch'è ina da las pli impurtantas dinastias da fotografs en Svizra – cumpiglia passa 60'000 fotografias. Quest relasch documentescha la natira, la cultura ed il svilup economic da l'Engiadina durant quasi l'entir 20avel tschientaner. Trais generaziuns e quatter fotografs èn part da la dinastia da fotografs da Scuol. I sa tracta da Johann Feuerstein (1871–1945), Domenic Feuerstein (1900–1949) e dals frars Jon Feuerstein (1925–2010) e Mic Feuerstein (1928–2004).

Cun la mort da l'ultim represchentant da la dinastia l'onn 2010 – numnadamain da Jon Feuerstein – è vegnida fundada dus onns pli tard la Fundaziun Fotografia Feuerstein. Quella ha la finamira da segirar ed elavurar a moda professiunala il relasch da fotografias sco unitad. En in segund pass s'ha la fundaziun messa sco finamira d'organisar exposiziuns sco er toms fotografics preschentond l'ovra da la dinastia Feuerstein. E quest emprim tom fotografic è vegnì preschentà en occasiun d'ina vernissascha il venderdi passà en la sala communala da Scuol. Tar il cudesch biling tudestg e rumantsch cun il titel «Dinastia da fotografs Feuerstein» sa tracti d'ina lavur cuminaivla da la famiglia Feuerstein en collavuraziun cun l'autur Ruedi Bruderer. La vernissascha ha carmalà blera glieud interessada e procurà per ina sala quasi plaina il venderdi passà a Scuol.

335 empè da 250 paginas

L'idea per in cudesch davart la dinastia da fotografs Feuerstein è per l'emprima giada stada sin maisa l'onn 2019. Il medem onn è er vegnida organisada in'exposiziun en la Curuna ad Ardez, in'exposiziun ch'era concepida sco retrospectiva da l'ovra da Johann Feuerstein. Plinavant è dal 2019 er vegnì realisà in film da Ruedi Bruderer per ils Cuntrasts da RTR. Quel film ha purtretà la dinastia da fotografs da Scuol. «La crisa da covid ha lura però retardà noss intent cun il cudesch. I n'è numnadamain betg pli stà pussaivel dad ir a far retschertgas en ils archivs ed uschia avain nus pir puspè prendì per mauns quest project vers la fin dal 2023», di Seraina Feuerstein.

La descendenta da la dinastia da fotografs ch'è sezza artista e graficra ed abita a Turitg, ha inizià il project ed è er stada la manadra da project per il nov cudesch. Er ses frar Gian Cla Feuerstein ch'è il president da la Fundaziun Fotografia Feuerstein è stà fitg engaschà per il project dal cudesch ed ha tranter auter tgirà il fundraising. Plinavant ha el er contribuì sco autur las passaschas davart la stretga colliaziun dals fotografs Feuerstein cun il Parc Naziunal Svizzer.

Quatter fotografs e 400 fotografias

Seraina Feuerstein è stada responsabla per la tscherna da las 400 fotografias ch'èn ussa part da la nova ovra. Tenor ella era al cumenzament planisà da realisar in'ovra da var 250 paginas, il product final dat ussa in'invista en la dinastia da fotografs sin passa 335 paginas. Ma da far questa tscherna n'è betg stà uschè facil: «Atgnamain hai jau empruvà da tscherner quai che era il pli spezial per mintga fotograf – pia ils highlights. Ma quai n'era betg uschè simpel, perquai ch'ins sto tar mintgin dar ina buna invista en tut sia ovra da vita», di Seraina Feuerstein ed agiunta: «Quai è be in zutgerin, quai ch'ins vesa en il cudesch ed ins pudess anc publitgar blers cudeschs davart ils fotografs Feuerstein.»

Sustegn en la concepziun ed areguard la grafica ha la manadra da project er survegnì da sia figlia Ina Bucher ch'è dapi 15 onns graficra. Er sia segunda figlia Letizia Bucher è stada integrada en il project ed è sa deditgada a l'elavuraziun da las fotografias. Tenor la mamma e sias figlias èsi stà in bel process da collavurar, insatge ch'ellas èn gia disadas dapi blers onns. Però uschè intensiv sco per quest project n'han ellas anc mai lavurà ensemen vi d'in project. «Nus essan tuttas sin il medem nivel. Ma i ha schon dà discussiuns, las qualas èn però stadas fitg constructivas e nus essan ussa tuttas fitg cuntentas e superbias dal product final», declera Seraina Feuerstein.

La «Champions League» dals fotografs

Per l'elavuraziun da las biografias dals quatter Feuersteins en il cudesch è stà responsabel Ruedi Bruderer. El enconuscha Seraina Feuerstein gia dapi sia uffanza ed ha er collavurà cun Mic Feuerstein tar RTR. Gia en occasiun da ses film per RTR davart la dinastia da fotografs Feuerstein dal 2019 ha Ruedi Bruderer ramassà documentaziuns e bler material en connex cun la vita dals quatter fotografs. «Suenter corona hai jau intensivà la lavur e passentà bler temp en archivs en l'Engiadina ed oravant tut en l'Archiv dal stadi a Cuira per pudair vegnir ad ulteriuras infurmaziuns. Ma er persunas indigenas – sco Richard Marugg barmier u Jachen Egler – m'avevan pudì gidar tar mias retschertgas», di Ruedi Bruderer. El agiunta che ses pli grond infurmant ed gidanter saja stà Corsin Feuerstein che ha oravant tut pudì raquintar bler or dal circul da la famiglia e cun il qual el ha passentà bler temp. Perquai al displascha fitg che Corsin Feuerstein ch'è mort nunspetgadamain questa primavaira, n'ha ussa betg pli pudì prender en maun quest cudesch davart ses frars, bab e tat fotografs.

Uschia è lura entaifer var in onn e trais quarts a partir da la fin dal 2023 naschida l'ovra «Dinastia da fotografs Feuerstein», la quala è cumparida ussa tar la chasa editura «Scheidegger und Spiess AG» da Turitg. En occasiun da la vernissascha è er l'editur sa drizzà al public ed ha accentuà che la dinastia da fotografs Feuerstein na saja betg mo ina da las pli impurtantas da la Svizra. Anzi ch'ella gioga en la «Champions League» dals fotografs insumma. Perquai n'è tenor el il cudesch betg mo d'interess per l'Engiadina, mabain per tut la Svizra e sur ses cunfins ora.

Artitgels legids il pli savens