Gievgia è vegnida surdada a la vischnanca da San Murezzan la petiziun «Halla da chavaltgar» cun 436 suttascripziuns. La petiziun pretenda da la vischnanca d’examinar sche la halla da chavaltgar na pudess betg vegnir messa sut protecziun da monument chantunala.
Ils represchentants da la gruppaziun «amis da la halla da chavaltgar» ed ils Verds grischuns ch’han lantschà la petiziun èn persvadids ch’ins vegniss tuttina da realisar il project da 15 milliuns francs che la populaziun da San Murezzan aveva refusà il november 2022 be per 48 vuschs. En in emprim pass ha San Murezzan da tractar la petiziun en suprastanza communala.
Halla da chavaltgar duai vegnir messa sut protecziun
Il schaner è vegnida lantschada ina petiziun che la halla da chavaltgar a San Murezzan duai vegnir messa sut protecziun da monuments chantunala. La petiziun è vegnida lantschada dals amis da la halla da chavaltgar e dals Verds grischuns. Da lur avis saja la halla unica, ma na vegnia betg protegida avunda en il mument, ella pudess vegnir sanada sch'ella fiss sut protecziun chantunala. Ina pretensiun da la petiziun è era che la vischnanca da San Murezzan laschia la halla en il plan da furmaziun general sco object degn da vegnir protegì.
Il november ha il suveran da San Murezzan refusà in credit da 15,3 milliuns francs per sanar la halla da chavaltgar, ch'è vegnida construida en il 1910.
La protecziun da monuments
In edifizi po vegnir mess sut tgira da monuments sin livel communal, chantunal e federal. Sche la tgira vegn annullada tar in livel na influenzescha quai betg la tgira d'in auter livel. Dapli livels muntan dimena dapli vettas da protecziun. Il grad da protecziun na dependa però betg dal livel. Agid porta il post da protecziun da monuments, che fa constant in inventar d'edifizis ch'èn degn da protecziun.
Il grad da tgira da monuments dependa betg dal livel communal, chantunal u federal.
Decisiv per il grad da protecziun èn tschintg criteris: l'influenza da l'edifizi sin il lieu, la muntada istorica ed architectonica, la muntada da la substanza da fabrica e la characteristica dals conturns. I dat divers status da protecziun, sco per exempel la protecziun da demoliziun, che permetta però sanaziun (exempel Halla da chavaltgar San Murezzan) u status pli bass che permettan la demoliziun, senza però midar il spazi.