In manader da construcziun ha gì da cumparair la gievgia avant dretgira. La renfatscha da la procura publica vers quest collavuratur d’ina firma spezialisada: El na saja betg stà attent avunda durant las lavurs da sanaziun, el n’haja betg controllà e betg instruì bain avunda ses collavuraturs.
Perquai saja purla da tissi rivada en il Spöl. Era las Ovras electricas d’Engiadina – ellas èn accusadras privatas en quest process – dattan la culpa al manader da construcziun. Ellas avevan incumbensà sia firma da sanar indrizs en il mir da fermada Punt dal Gall. I vala la presumziun d'innocenza.
Ina vista cumplettamain cuntraria
La gievgia ha in inschigner preschentà ina tut autra vista avant dretgira. El ha concepì in parairi da 55 paginas per la firma da l’inculpà. Il parairi descriva tge ch’è succedì ils 21 e 22 da settember 2016 en ils indrizs dal mir da fermada Punt dal Gall.
Las ovras hajan laschà currer lezza giada dad in mument sin l'auter bler dapli aua che uschiglio or dal Lai da Livigno. Quai haja chaschunà ferms vents en il mir da fermada Punt dal Gall. Ils vents hajan tschitschà la pulvra da tissi or dal plazzal da sanaziun ch’era protegì sut ina tenda.
Tissi, tenda e sutpressiun
Tar il tissi sa tracti da PCB ch’è scumandà dapi ils onns settanta en Svizra. Pli baud vegniva PCB duvrà per exempel per lacs da corrusiun – era en l'implant dal Lai da Livigno cun ses mir da fermada Punt dal Gall.
Las Ovras electricas d’Engiadina han incumbensà il 2015 e 2016 la firma spezialisada dad allontarnar ils vegls lacs da corrusiun e dad applitgar novs meds cunter ruina. Il vegl lac han ins sprizzà davent cun sablun, gliez ha chaschunà purla tissientada. Per che questa purla na mitschia betg en il liber, han ins cuvert mintgamai il plazzal cun ina tenda.
Entaifer la tenda stuevi adina esser sutpressiun per tschitschar la pulvra da tissi en recipients per dismetter la pulvra. Tenor l’inschigner che ha examinà la chaussa, han ils sbufs e vents disturbà la sutpressiun en la tenda. Uschia è la pulvra da tissi sortida nuncontrolladamain la notg dals 21 sin ils 22 da settember e la finala rivada en l’aua dal Spöl.
Il manader da construcziun inculpà ha ditg avant dretgira ch’el na saja mai vegnì orientà da las ovras ch'i possia dar tals vents extraordinaris en l'implant da la Punt dal Gall.
U è il tissi mitschà tras ina fessa?
La procura publica pretenda dentant che la pulvra da tissi saja sortida tras ina largia tar in canal per cabels. Il manader da construcziun saja stà responsabel per il plazzal e la segirtad. El avess stuì controllar meglier che la tenda saja propi serrada e cullada giu endretg e ch'i n'haja naginas largias. Plinavant avessi el stuì instruir meglier ses collavuraturs.
Gliez haja el tralaschà ed haja aschia cuntrafatg per negligientscha a la lescha da protecziun da las auas. L’inculpà ha sincerà ch’el haja fatg tuttas lavurs tenor meglier savair e pudair – sco sin blers auters plazzals nua ch’el ha exequì sanaziuns da PCB e nua ch’i n’haja mai dà in incap.
Procura pretenda chasti en daner e multa
Il procuratur public n’era dal reminent betg preschent al process. La dretgira ha perquai prelegì il rapport final dal procuratur cun sias examinaziuns.
Il defensur ha crititgà la moda e maniera dad examinar dal procuratur. Lez haja interrogà be persunal da las ovras u persunas colliadas cun las ovras. Lezzas hajan dentant in grond interess da far emblidar lur atgna responsabladad per il PCB en il Spöl.
L'Uffizi per la natira e l'ambient dal Grischun ha numnadamain constatà che passa 80 pertschient dal PCB en il Spöl derivia dal manaschi ed anteriuras sanaziuns da las ovras. U cun auters pleds: Per lunsch ora la gronda part dal tissi en il flum, n’ha da far nagut cun l’incap dal 2016.
