Siglir tar il cuntegn
video
(Mal)chapientscha – Tavau e ses giasts gidieu-ortodoxs
Or da Cuntrasts dals 29.09.2024.
laschar ir. Durada: 27 minutas 51 Secundas.

Renfatschas d'antisemitissem (Mal)chapientscha – Tavau e ses giasts gidieu-ortodoxs

Tavau è in magnet per giasts gidieu-ortodoxs. Ma adina puspè datti renfatschas d'antisemitissem. Malgrà che bleras persunas na ristgan betg da s'exprimer, èsi reussì als Cuntrasts da discurrer cun purs e turistichers e nus avain schizunt survegnì in'invista en il mintgadi d'ina famiglia ortodoxa.

Mais a la lunga avain nus tschertgà ina famiglia gidieu-ortodoxa da l'ester ch'è pronta da dar in'invista en ses mintgadi da vacanzas – adumbatten. Sin tut las dumondas avain nus survegnì chanasters. Durant las filmadas a Tavau reussescha quai che pareva impussibel. Per casualitad emprendain nus d'enconuscher la famiglia Burstein da l'Israel. Els envidan nus spontanamain a lur picnic en il guaud. La famiglia Burstein - quai èn Shuliman e Normann cun lur figl e sia famiglia cun 6 uffants. Els passentan dapli blers onns las vacanzas da stad a Tavau.

Tavau – in magnet per giasts gidieu-ortodoxs

La stad fan var 3'000 gidieus vacanzas a Tavau, nua ch'i dat ina sinagoga e butias cun ina purschida da vivondas coschras. Ina retschertga sin via mussa: Els apprezieschan l'infrastructura che levgescha ad els lur mintgadi da vacanzas. E betg mo quai – els èn intgantads da las muntognas e la bun'aria. I dat dentant era in motiv religius pertge che blers tschernan Tavau sco lieu da vacanzas, di il scienzià da religiuns Michael Blume. Il rabin tudestg Samuel Hirsch haja ditg ina giada en ina pregia: «Wenn ich dereinst vor dem Schöpfer stehe, wird er mich fragen, hast du meine Alpen gesehen?»

Questa expressiun «Hast du meine Alpen gesehen?» dal rabin Hirsch è daventada part da la tradiziun ortodoxa ed è ina da las raschuns pertge che Tavau è daventà in magnet per giasts gidieu-ortodoxs.
Autur: Michael Blume scienzià da religiuns
video
Pertge è Tavau in magnet per giasts gidieu-ortodoxs?
Or da Giuventetgna dals 26.09.2024.
laschar ir. Durada: 1 minuta 13 Secundas.

Renfatschas d'antisemitissem a Tavau

Ils ultims onns ha quai adina puspè dà renfatschas d'antisemitissem a Tavau. L'ultima giada è la situaziun escalada il favrer 2024 perquai ch'ina butia da sport na vuleva betg pli affittar scarsolas a giasts gidieus. «Tavau è vegnì mess en il chantun antisemitic e quai n'è betg en urden. Sche ina persuna fa in grond sbagl na vul quai betg dir che l'entira citad saja antisemitica», di Reto Branschi ch'è stà directur da turissem fin il fanadur. «Tavau n'è betg antisemitic», conferma il scienzià da religiuns Michael Blume.

Sin via entupain nus persunas indigenas ch'èn prontas da raquintar da lur experientschas: Tschertas dian che tut ils giasts sajan bainvegnids. Auters chattan, ch'ils giasts gidieu-ortodoxs sajan malamiaivels, laschian enavos il rument e na salidian betg. La famiglia Burstein sa, ch'i dat conflicts tranter indigens e turists.

Nus empruvain vairamain d'ans tegnair vid las reglas ch'i dat qua. Ma jau ves persunas che vegnan da l'Israel e dad auters lieus che fan gist quai ch'ellas vulan senza far cas. Quai che fa mai trista è che nus vegnin mess tuts en il medem satg.
Autur: Shulamit Burstein Israel

La famiglia Burstein è schizunt pronta dad avrir las portas da l'abitaziun da vacanzas durant las preparaziuns per il sabat, il di da paus. Els han remplazzà differents utensils da cuschina da l'abitaziun da vacanzas cun utensils coschers ed han cuschinà tut las tschaveras per las proximas 24 uras. Igl è numnadamain scumandà da metter en funcziun u stizzar utensils electronics – insumma èsi scumandà da lavurar durant il sabat. Els sa tegnan vi dals 613 cumandaments e scumonds religius – era durant las vacanzas na dat quai naginas excepziuns.

Allontanà bancs e maisas per far picnic

Las famiglias ortodoxas fan gugent excursiuns en las muntognas e fan diever da las pendicularas. Sin la staziun da mez da Parsenn han las pendicularas plazzà, a l'entrada da la terrassa dal restaurant, ina tabla en lingua ebraica: «Per plaschair respectar che quai n'è betg ina terrassa per far picnic. I na basta betg, sche vus cumprais mo ina bavronda per l'entira gruppa.»

Tranter conflicts ed attatgas – ina cronologia

Avrir la box Serrar la box

Avust 2024

L'avust 2024 hai dà in'attatga sin in gidieu ortodox. Il gidieu ortodox era tenor atgnas indicaziuns vi da passar a Tavau per lung da la promenada bandunada, cura che dus umens hajan attatgà el. Pliras giadas hajan quels pitgà en fatscha e spidà sin el.

Era sch'igl ha adina puspè dà conflicts tranter gidieus ortodox ed ils indigens a Tavau, n'haja quest cas betg da far insatge cun il lieu da turissem, ha manegià Jonathan Kreutner – secretari general da la Federaziun svizra da las communitads israelitas (SIG).

Fanadur 2024

L'Uniun turistica da Tavau, ensemen cun la Federaziun svizra da las communitads israelitas, aveva lantschà il 2019 in project cun intermediaturs. La finamira dal project era da sensibilisar davart las differentas culturas. Suenter be quatter onns è quest project da dialog però gia vegnì sistì – a moda unilaterala da l'Uniun turistica da Tavau.

Silsuenter aveva la vischnanca incumbensà ina taskforce d'elavurar mesiras per meglierar la situaziun. Quella ha lura preschentà il cumenzament da fanadur 10 mesiras. E l'uniun turistica ha reactivà e schlargià ensemen cun la Federaziun svizra da las communitads israelianas il project d'intermediaziun.

Favrer 2024

Il favrer aveva in'ustaria da Tavau infurmà cun in scriver en lingua ebraica ch'ella na dettia betg pli a fit scarsolas ed auter urden da sport d'enviern a giasts giudaics. La raschun saja ch'igl haja dà divers incaps dischagreabels. L'ustier da l'ustaria è sa perstgisà per il scriver. Tuttina è l'ustier vegnì sentenzià pervi da discriminaziun da las razzas.

Zercladur 2019

Conflicts en il contact cun giasts gidieus han chaschunà ch'ils turistichers da Tavau ed Arosa avevan impundì – cun sustegn da la Federaziun svizra da las communitads israelitas – intermediaturs per evitar malchapientschas cun ils turists gidieus. Punct da partenza per questas stentas era in cas en in hotel ad Arosa il 2017. Quella giada aveva la supplica als giasts gidieus, da far la duscha avant e suenter far bogn en il pool, procurà per irritaziuns e lingias grassas.

Nus entupain in giast che vul restar anonim. El ha constatà che las maisas e bancs da far picnic davant il restaurant èn vegnids allontanads. Il CEO da las pendicularas Vidal Schertenleib da las pendicularas da Tavau ha prendì posiziun mo a scrit: «Las paucas maisas e bancs dasper noss restaurant èn vegnids allontanads avant dus onns. Il motiv è che nus avain gì durant l'entira stagiun da stad - independent da la structura da giasts – da cumbatter cun ruments e nossas collavuraturas e collavuraturs avevan trasora da far urden.»

Jau hai 200% chapientscha per las pendicularas. La demontascha ha raschuns economias – ella pertutga tut ils giasts.
Autur: Reto Branschi directur da Tavau turissem fin fanadur '24
audio
Davos las culissas: Co igl è stà da realisar il film documentar per ils Cuntrasts
ord Actualitad dals 27.09.2024. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 10 minutas 38 Secundas.

In diplomat da renum al timun da la taskforce

L'onn passà ha Reto Branschi lantschà ina taskforce cun il diplomat da renum Michael Ambühl. La taskforce ha discurrì cun tut ils involvids – tant ils indigens sco era ils giasts gidieu-ortodoxs. Els han elavurà 10 mesiras che duain gidar a meglierar la situaziun a Tavau. Tranter auter sa lascha la taskforce sin las intermediaturas ed ils intermediaturs da la Federaziun svizra da las communitads israelitas SIG. Durant la stagiun auta – quest'onn è quella stada da mez enfin la fin d'avust - èn els stads staziunads en differents lieus a Tavau. Els cusseglian ils giasts che vegnan da tut il mund. Actualmain vegnan las mesiras evaluadas ed ils resultads preschenta la taskforce en il decurs da l'atun.

Intgins detagls davart las mesiras

Avrir la box Serrar la box

  • Novas broschuras duain infurmar e dar directivas co tractar egualmain tut ils giasts.
  • In post da consultaziun central che s'occupescha da conflicts e malchapientschas durant la stad.
  • Engrondir la rait da contacts en ils pajais d'origin dals turists ortodox per cuntanscher quels gia avant ch'igl arrivan en Svizra.
  • Differentas ideas per crear in «image» pli positiv dal giudaissem tar la populaziun da Tavau – per exempel cun sairas da chanzuns che sa fatschentan cun l'istorgia dal giudaissem.

RTR Cuntrasts 17:25

Artitgels legids il pli savens