Quest onn datti en 11 da 12 trieps da lufs en Grischun ina reproducziun cun en tut almain 46 chagniels. Quai èn dapli ch'il dubel cumpareglià cun l'onn 2022, lura avevi dà bun 20 chagniels. Quai rapporta l'uffizi da chatscha e pestga en ses rapport trimestrial.
Cun la midada en l'Ordinaziun federala da chatscha da l'entschatta da december dastga il chantun sajettar preventiv lufs. La fin da november ha l'Uffizi federal da l'ambient dà la lubientscha d'eliminar quatter trieps en il chantun Grischun. Quai pertutga ils trieps da Stagias, Vorab, Beverin e Corn da Lantsch.
Era regular dastga il chantun ils trieps da Rügiul e dal Jatzhorn.
In triep pli pauc en il Grischun
L'uffizi da chatscha ha constatà, che la preschientscha da lufs al Wannaspitz è sa reducida suenter ch'il bab dal triep era vegnì sajettà. Entant ch'i dettia anc lufs en il territori, na quintia quai betg pli sco triep. Il bab dal triep era vegnì sajettà, perquai ch'ina persuna nunenconuschenta aveva blessà el. Avant ha l'uffizi gia regulà il triep e sajettà ina luffa ed in luf giuven.
Triep da Stagias
Il luf dominant da Stagias haja bandunà il triep ed è da nov en il territori dal triep dal Beverin. In nov luf dal Tessin ha remplazzà el, ed ha sis luffins cun la luffa dominanta da Stagias. Il triep da Stagias duai vegnir eliminà cumplettamain. Gia l'avust avevi da ina dumonda da regulaziun dal chantun pervia da «activitad da donn speziala». Il triep ha tranter auter er stgarpà ina sterla sin l'Alp Nalps en Val Tujetsch.
Triep dal Beverin
L'entir triep duai vegnir eliminà. Avant in pèr mais aveva la Confederaziun anc refusà ina dumonda da regular il triep dal Beverin. L'entschatta dal november 2022 aveva l'uffizi da chatscha sajettà il luf dominant perquai ch'il triep ha stgarpà animals da niz. Il fanadur èn dus lufs giuvens vegnids cumprovads, dal bab supponì da quels na datti dentant nagins fastizs questa stad. Geneticamain èn ina luffa ed in ulteriur luf giuven cumprovads en il territori.
Triep dal Fuorn
En l'Engiadina hai dà quest onn l'emprima reproducziun da lufs dapi passa 100 onns. Sin il Pass dal Fuorn hai in mastgel, ina femella ch'è là dapi il 2016. Fertant hajan ins pudì confermar ch'il triep quinta almain otg animals giuvens, e betg mo quatter sco pensà fin qua, ha ditg Arno Puorger dal uffizi da chatscha e pestga dal Grischun ad RTR. L'entir triep quinta pia diesch lufs.
Triep da Valgronda
Duas luffas giuvnas ha l'Uffizi da chatscha sajettà ils 31 d'avust pervia da stgarps, il terz luf giuven è vegnì sajettà il november. Cunquai è la regulaziun da quest triep finida per quest onn. Il triep che sa mova tranter Mustér, Glion ed en la part dal sid dal Glogn, ha pitschens. Tschintg chagniels ha l'uffizi da chatscha pudì constatar. Il mastgel dal triep porta sco sulet luf in emettur da GPS.
Triep dal Vorab
Il triep duai vegnir eliminà cumplettamain. Il triep ha ses territori tranter Vuorz, Trin, Valendau e Versomi. El è sa reproducì sco ch'ina fotografia dals 16 da settember d'ina persuna privata cumprova. Quella mussa en tut set chagniels. In luf dal triep è vegnì tschiffà ils 8 d'avust d'in auto è vegnì blessà mortalmain.
Triep da Moesola
Il triep ch'è sin il territori da la vischnanca da Mesauc e Valragn ha tschintg lufs pitschens. Dus luffins dal triep èn vegnids sajettads l'october 2023 – quai cun lubientscha da la Confederaziun pervia da stgarps d'animals da niz. Il luf dominant han las autoritads sajettà l'onn passà senza la lubientscha da la Confederaziun.
Ulteriurs trieps
Cun in'excepziun han er ils ulteriurs trieps en il Grischun gì pitschens. Il triep dal Jatzhorn a Tavau ha almain tschintg pitschens, il triep da Rügiul a Poschiavo quatter, il triep da Glattwang en il Partenz almain in ed il triep da Muchetta sin territori da Bravuogn e Filisur dus. Il triep dal Corn da Lantsch ha tschintg pitschen, in luf giuven è vegnì sajettà il november. Sulettamain il triep da Calderas sin il territori enturn il Gelgia ha probablamain nagina nova generaziun.
Il triep da Morobbia sin ils cunfins cun il Tessin na consista betg pli dals dus geniturs oriunds, i dettia dentant differents animals sin il territori. Animals pitschens n'èn betg vegnids cumprovads.
Svilup da la populaziun
Sper quai ch'il triep dal Wannaspitz è sa schlià hai dà dus trieps ch'han gì pitschens l'emprima giada, il triep dal Fuorn e dal triep dal Jatzhorn. Per l'enviern spetga il chantun la furmaziun da novs trieps. Quasi en mintga vallada dal chantun ch'aveva fin uss mo ina pitschna preschientscha da lufs è ina preschientscha ussa cumprovada. I dettia ina gronda dinamica en il moviment e la preschientscha.
Regulaziun levgiada
La lescha da chatscha revedida è ida en vigur il prim da settember 2023. Gia dapi il prim da fanadur è l'ordinaziun revedida en vigur. Quella fa pli lev da sajettar lufs. Il prim da december datti ulteriuras midadas, silsuenter pon ils chantuns regular ils trieps proactivamain, quai munta senza stgarps. Igl è alura era pussaivel da sajettar entirs trieps.
Regulaziun da lufs problematics
Dals trais lufs problematics che n'eran betg part d'in triep è vegnì sajettà in il schaner 2022 sin il territori da Cumpadials, el aveva stgarpà il 2021 in vadè. Ils 24 da settember ha in chatschadur cun autorisaziun dal chantun pudì sajettar ina luffa. Ella era part d'in pèrin ch'ha chaschunà donns sin la Börteralp sin il territori da Claustra.
Er la luffa veglia dal Calanda ha l'Uffizi da chatscha sajettà pervia da ses mal stadi fisic e pervia d'ina mancanza da distanza e cumportament da fugia envers umans.