En general exportescha il Grischun bler en ils pajais vischins. La Germania è cler sin l'emprim plaz cun ina summa totala da var 600 milliuns francs. Dentant era ils Stadis Unids e la China èn impurtants partenaris per l'export Grischun. L'export total dal Grischun ha muntà il 2024 a 2,5 milliardas francs. Quai ch'il chantun producescha per il rest da la Svizra na chattan ins betg en questa statistica.
Exports Grischuns sin tut il mund
- Germania: 597'862'243 francs – 24% dals exports
- Stadis Unids: 373'505'698 francs – 15% dals exports
- China: 227'707'489 francs – 9% dals exports
- Italia: 199'847'708 francs – 8% dals exports
- Frantscha: 175'505'057 francs – 7% dals exports
- Austria: 92'309'692 francs – 4% dals exports
Sin ils davos plazs èn la Costa d'Ivur (rauba en valur da 5'912 francs), Andorra (6'671 francs) e Ghana (9'258 francs). I dat dentant era numerus pajais, nua ch'il chantun classifitgescha la summa d'export sco confidenziala – per raschuns da protecziun da datas. Quai pertutga bunamain 70 pajais – sco per exempel Afghanistan, Palestina, Cuba, Madagascar, Iran u Namibia.
Cunquai ch'ils Stadis Unids tutgan tar ils partenaris principals, tutgan las discussiuns enturn dazis pli auts per part era l'economia grischuna. Per l'ina pertutga quai firmas grondas sco la Hamilton a Panaduz, per l'autra dentant er intginas firmas pitschnas che furneschan tocs per autras maschinas.
Ils hits d'export dal Grischun
Ina gronda part dals exports grischuns èn maschinas. Interpresas sco la Trumpf a Grüsch ubain la Hamilton a Panaduz produceschan diversas maschinas che vegnan duvradas sin l'entir mund. Products chemics èn il segund grond hit d'export. Qua è surtut la Ems Chemie a Domat enconuschenta.
Nagina branscha batta il turissem
Ils centers d'industria en il Grischun sa chattan en ils conturns da Landquart, Cuira e Domat – però era en il sid dal Mesocco. Quai mussa ina survista dal Forum d'economia Grischun. Da quella survista resulta era cleramain: Il turissem ha per l'economia grischuna ina pli gronda rolla che l'industria.
Tenor il Forum d'economia dal Grischun penda var 50% da l'economia publica vi dal turissem. Mintga terza plazza da lavur ha da far direct u indirect cun il turissem. La valur agiuntada dal turissem è tar var 4 milliardas francs.
Maschinas e chemia a la testa dals imports
En tut importescha il Grischun rauba cun ina valur da 2,1 milliardas francs. Ils imports en il Grischun èn in pau pli sgiagliads en congual cun ils exports. Products chemics e maschinas fan er qua or la pli gronda part – vegnan ensemen dentant be sin circa in terz.
Las maschinas importadas vegnan lura duvradas per crear auters products – per exempel en uffizinas, furnarias ed autra producziun. Maschinas vegnan dentant er duvradas per crear puspè novas maschinas che vegnan exportadas. Er ils products chemics vegnan duvrads tant per producir novs products, ma era sco product final per tschertas purschidas.
Imports grischuns da tut il mund
- Germania: 604'259'077 francs – 28% dals imports
- Italia: 334'670'648 francs – 15% dals imports
- China: 220'761'061 francs – 10% dals imports
- Frantscha: 147'821'190 francs – 7% dals imports
- Austria: 128'539'122 francs – 6% dals imports
- Giapun: 71'779'533 francs – 3% dals imports
Ils pajais vischins èn er per l'import impurtant. Auters èsi tar ils Stadis Unids. Fertant ch'il Grischun exportescha fitg blera rauba en ils Stadis Unids, fan products dals Stadis Undis or be 2% dals imports Grischuns.
Tar intginas categorias na datti naginas indicaziuns – sco per exempel tar ieli e gas, charvun ubain minerals metallics. Tenor las datas dal chantun valan quels imports sco «confidenzials».
Dapli export che import
En tut importescha il Grischun rauba cun ina valur da 2,1 milliardas francs. Ils exports muntan a var 2,5 milliardas francs. Il chantun exportescha exportescha pia per 400 milliuns francs dapli rauba che quai ch'il chantun importescha. Pia: il Grischun fa profit. Era sin nivel naziunal vesa quai or uschia. Ils pli impurtants partenaris da commerzi èn tar import ed export èn ils medems – cun excepziun dals Stadis Unids.
In motiv per il surpli commerzial è ch'i dat ina tscherta dumonda suenter ils products. Products svizzers e grischuns han in bun renum. Per regla è dapli export sco import er in segn per in'economia ferma e capabla da concurrer. Ils imports ed exports da rauba èn dentant be in punct che defineschan l'economia d'in pajais.
E co pudessi ir vinavant?
Tenor il Forum d'economia Grischun èn ils exports ils ultims tschintg onns s'augmentads. Uschia hajan per exempel firmas che produceschan per il sistem da sanadad (Hamilton u Integra) pudì augmentar ferm lur svieuta durant la pandemia da corona. Ils dazis dals Stadis Unids che vegnan discutads procuran dentant per malsegirtad. Ils experts quintan perquai ch'ils exports vegnan a stagnar sin il stan actual.