Siglir tar il cuntegn

Analisa «Sagogn n'ha betg ina maisa radunda – quai è in problem»

Augustin Beeli: Indigen da Sagogn e schurnalist da la FMR. El enconuscha il vitg e persequitescha cun interess tge che marscha. Per RTR metta el al lieu la situaziun extraordinaria.

Augustin Beeli, sco schurnalist ed indigen da Sagogn enconuschais Vus bain la situaziun actuala davart la suprastanza da la vischnanca da Sagogn. Tge eran Voss emprims patratgs cura che Vus avais udì che la vischnanca n'è betg pli abla dad agir?

Per mai n'era quai ussa betg ina gronda disgrazia. Che la vischnanca n'è betg abla d'agir quai tuna fitg dramatic e quai n'èsi betg. Qua datti soluziuns ed i dovra era in zic pazienza. Quai è stà mes emprim patratg: quai na dastg'ins ussa betg dramatisar.

Avant 10 dis ha il commember da la suprastanza, Alexander Ernst, demissiunà per immediat. È quai vegnì nunspetgadamain?

Gea, quai è vegnì fitg nunspetgadamain. Nus savevan che la suprastanza è mo in gremi da trais. Tuttina èn els anc abels d'agir e perquai avain nus pensà: lura guardain nus l'october, a la proxima radunanza, sche duas persunas sa mettan a disposiziun. Perquai èsi vegnì in zic nunspetgà.

Gea, quai è vegnì fitg nunspetgadamain.
Autur: Augustin Beeli Schurnalist ed indigen da Sagogn

Sco la vischnanca ha communitgà è in motiv stà fitg pregnant, numnadamain che la confidenza aifer la suprastanza na saja betg pli dada. Pudais Vus metter a lieu quai?

Gea, quai è ina chaussa d'emoziuns. Las persunas da la suprastanza quellas stuessan gea lavurar ensemen. Tadlar ina sin l'autra e lavurar per il bun dal vitg. Tge ch'è exact capità vegn anc adina speculà en il vitg.

Ein Dorf in den Bergen
Legenda: La vischnanca da Sagogn. Mattias Nutt / RTR

Vus enconuschais bain Voss vitg, il vitg da Sagogn. Para ch'i dettia difficultads da chattar candidatas e candidats adattads per quests posts da la suprastanza, e quai malgrà che Sagogn è gea en sasez ina vischnanca attractiva che stat bain finanzialmain. Daco è quai uschia?

L'indifferenza da la populaziun è il problem. Sagogn giascha tranter dus centers. L’emprim center è Laax, nua ch’i marscha bler economicamain sco era turisticamain. E l’auter è Glion cun ina gronda dinamica. Dentant a Sagogn chatt’ins il ruaus e perquai vul'ins quest ruaus e na sa fatschenta da nagut auter.

E nua èn lura ils indigens. Pertge na datti betg dapli interess da vart da la glieud indigena da vulair prender e furmar lur vischnanca?

Ma, ils indigens quels sa retiran tradiziunalmain bunamain in pau. Ils presidents communals indigens vegnan in zic giuditgads sco sch'els fissan lura partischants, schebain ch'els n'èn betg quai. La glieud ha in zic difficultad da prender in indigen sco president ed era en suprastanza vegni adina crititgà. Tuts che din: «I vegn gea uschè u uschia be crititgà, daco duess jau lura m'engaschar?»

Quai è gea donn. Qua stuess gea sa midar insatge era vid la moda e maniera co ch'ins lavura ensemen u betg? U tge soluziuns dessi qua per ch'ils indigens fissan pli motivads?

Nus avain la vita d'uniuns che va in pau a perder perquai che nus n'avain naginas ustarias pli. Nus avain ina ustaria «Stiva grischuna», ma quella è bunamain in zic reservada als giasts. Nus n'avain betg ustarias nua ch'ins po ir a discutar. Saja quai suenter la lavur per exempel ad ina maisa radunda, nua ch’ins po ir a discutar. Pli baud avevan ins ina ustaria sin la plazza cun ina sala nua ch'ins s'inscuntrava per furmar opiniuns. Ussa na datti betg in lieu a Sagogn per furmar opiniuns, quai è il donn.

E pudessas Vus cun in pèr pleds descriver: co è l'atmosfera per il mument en il vitg?

Per il mument è la vischnanca plitost indifferenta. Pia quai vul dir, la situaziun è tendida, ma enfin la fin d’october vegn quai, crai jau, a sa schluccar. Jau sun persvadì ch'i vegn a dar ils 23 d'october elecziuns cun buna glieud.

La presidenta, Katrin Blumberg, ha ditg ch'els èn ussa vi da s'engaschar per novs candidats e novas candidatas. I vegn era a dar ina saira d'infurmaziun. Stuessi tenor Vus anc dar autras mesiras per aquirir quella glieud?

I sto dar ina pussaivladad da s'exprimer, da prender posiziun, da furmar opiniuns. Quai n'è atgnamain betg chaussa da la suprastanza da far quai, quai fiss chaussa da la populaziun. Quai ha la presidenta era ditg durant la davosa radunanza communala: Vus, pia la glieud sto vegnir activa e betg nus, la suprastanza. En quai senn sto quai era ir vinavant. L’interess stuess propi vegnir or dal ravugl da la populaziun. Impurtant è ch’i n'è betg in circul d'interess da las uniuns, mabain simplamain in circul per il vitg.

Tge giavischais Vus per il vitg da Sagogn e per la suprastanza?

Che quella situaziun na sa repeta betg mintga giada durant elecziuns. Che la glieud na vesia betg la lavur da la suprastanza e la politica sco in drama, betg sco ina gronda paina, mabain sco ina lavur che nus stuain far. Ed insumma, nus essan gea ina vischnanca suverana ed avain ina bella vischnanca, jau sun losch d’abitar qua en quest vitg. Nus n'essan betg Laax, nus n'essan betg Glion, Sagogn è insatge entamez. Sin quai pon ins esser losch ed era s'engaschar per quest vitg.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens