FlemXpress - L'innovaziun mundiala da Flem ha fadia l’enviern

L'idea è captivanta. Tgi che vul ir a Flem en direcziun dal patrimoni natiral mundial da l'Unesco Sardona, po eleger dapi in onn il stop da la gondla cun smatgar sin in buttun. Ina gondla va per exempel a la destinaziun 1 e va lura a la proxima destinaziun tschernida, in'autra gondla finescha a destinaziun 4 ed uschia vinavant. Uschia duai dar bler damain viadis vids che tar las gondlas tradiziunalas.

La stad funcziunava il sistem bain. Ussa l'enviern, cura che bleras skiunzas e skiunzs vulan ir il medem mument cun il FlemXpress, è il sistem surdumandà. El marscha perquai en il manaschi d'emprova. Per part datti lungs temps da spetga – avant che partir, dentant era durant il viadi, sch'ina gondla fa ina pausa pli lunga.

En il manaschi da test vegnan ils giasts a la staziun da val dumandads suenter la staziun, sortids e manads a la dretga gondla. La finamira fiss dentant ch'els possian eleger sez la staziun cun smatgar sin in buttun.

60 gondlas bandunan actualmain mintg'ura la staziun sut. Persunas che n'enconuschan betg il lieu han per part fadia da s'orientar. «Nus stuain infurmar anc meglier ils giasts», di Markus Menzi, il manader da fatschenta da la Bartholet SA che ha sviluppà il sistem.

En il manaschi da test avessan els era stuì restrenscher las pussaivladads d'eleger las staziuns per garantir in bun manaschi. «Nus avain giasts ch'èn fitg interessads. Natiralmain datti era persunas che han pli pauca pazienza, per lura era spetgar ina giada curt en ina gondla», di Menzi.

Giasts cun uffants èn dumandads spezialmain

«Nus avain emprendì bler sur Nadal e Bumaun», di Senta Gautschi, manadra da fatschenta da l'Arena Alva. «Il cumportament dals giasts pon ins deplorablamain emprender d'enconuscher mo en realitad.» Perquai stoppian ins era pudair testar la pendiculara durant la stagiun principala. Il pli grond problem saja ch’ina gondla stoppia forsa er ina giada fermar insanua per diesch minutas per spetgar sin in’autra gondla.

Il skiunz Louis Sieber chatta problematic sch’ins sto tuttenina spetgar cun uffants in’ura en la gondla, quai ch’è era gia capità. Auters giasts da vacanzas cumpletteschan: «Duas uras fin a la staziun Startgels, quai na vulas betg cun trais uffants», di Doris Büchel. E Christian Seewald cumplettescha: «Funcziunar funcziuni super, ma igl è adina ina surpraisa sch’ins vegn propi svelt ad aut u sto spetgar ditg.» Durant la stad saja quai bun.

«L'onn passà durant l'enviern n'hai insumma betg funcziunà», tira Hanna Seewald bilantscha, uschia ch'ella saja quest onn schon surprendida positivamain.

Il FlemXpress è tenor l'Arena Alva SA in sistem da gondlas ch'è unic sin l'entir mund e che posseda in sistem da selecziun «on demand» per las staziuns. Sumegliant sco tar in ascensur. Il december 2023 èn vegnidas messas en funcziun las emprimas duas secziuns. Ussa vegnan fatgas quatter secziuns, la tschintgavla e l'ultima a Cassons duai esser pronta la stad.

Sviluppà il FlemXpress ha l'interpresa Bartholet SA da Flums. Mintga cabina ha in agen motor electric per il viadi tras las singulas staziuns. Grazia ad in'occupaziun maximala da mintga cabina, surtut dentant grazia a damain viadis vids, vegnia la pendiculara ad esser spezialmain effizienta areguard l'energia.

A partir da la stad 2025 maina il FlemXpress er sin il fil da Cassons che tutga tar l'Arena tectonica Sardona. Tras la construcziun da l'ultima etappa vegn il patrimoni natiral mundial uschia rendì accessibel da Flem nà.