Siglir tar il cuntegn
Fresken im Kirchturm Pitasch
Legenda: Davos ina cuverta da chaltschina sa mussan ils frescos dal 15avel tschentaner. Per pudair vesair dapli stuess il restauratur ir vi da la lavur. RTR

Istorgia d’art Chattà frescos dal 15avel tschientaner en baselgia da Pitasch

Ella è pitschna, veglia e pauc enconuschenta: Nus discurrin da la baselgia da Pitasch en la vischnanca da Glion. Gia dapi la restauraziun dal bajetg sacral en ils onns settanta, sminavan enconuschiders ch’i ha tranter il clutger e la baselgia anc ulteriurs frescos. Uss èsi sclerì.

Ils iniziants dal project enturn l’Archiv cultural Foppa han laschà chavar ina rusna da var 50 centimeters tranter il clutger e la baselgia. Quai per intercurir sch’i ha frescos che dateschan d’avant la construcziun da la tur-baselgia. Ed els han chattà quai ch’els sminavan. Il restauratur Matthias Mutter ch’è incumbensà da la vischnanca da Glion per far in’expertisa conferma: Sin il mir davos il clutger haja maletgs dal temp medieval d’ina fitg buna qualitad.

Quai èn maletgs dal temp medieval d’ina fitg buna qualitad.
Autur: Matthias Mutter restauratur

Il bajetg da la baselgia datescha da circa l'onn 1140. La tur è vegnida construida suenter la refurmaziun en il 18avel tschientaner, cuvrind ina part da la fatschada e dals maletgs originals. Ils frescos chattads èn bain conservads grazia a la rasada ch'ils mastergnants han applitgà tranter la fatschada e la tur da lez temp.

Guid d’art per la baselgia ha da schlantsch a l'acziun

Andreas Caviezel, coordinatur per l’Archiv cultural Foppa a Pitasch, traglischa ed è fitg cuntent cun la scuverta. El ha gia accumpagnà las restauraziuns da la baselgia en  ils onns settanta.

Nus avain fatg quella rusna en la tur, pertge che nus avain adina sminà ch’i saja maletgs davos la tur. Quai è ussa fatg.
Autur: Andreas Caviezel coordinatur da l'Archiv cultural a Pitasch

Ensemen cun l’archivar da la vischnanca da Glion, Jan-Andrea Bernhard, vul el edir in guid d’art per l’edifizi sacral. Il guid existent n'è betg pli actual, perquai rimnan els ussa las funtaunas. La baselgia da Pitasch ha frescos dal maister da Vuorz, sco il maletg da s. Christoffel e quel dal patrun da la baselgia s. Martin vid la fatschada externa en il nord. Ils maletgs discuvrids derivan probablamain d'in artist nunenconuschent.

Frescos dal temps medieval

L'istoricher Jan Andrea Bernard accentuescha l’impurtanza che la baselgia aveva durant il temp medieval. Ella era situada sper la via da berniers che manava ils viturins da sauma sur ils pass en Stussavgia, enfin Spleia e vinavant a Clavenna.

Sch'ins po liberar quels maletgs e restaurar els, dependia da la tgira da monuments, la vischnanca da Glion e la pleiv. Las partidas han da decider tge ch’ellas vulan far cun la scuvrida, pia sch’ils frescos daventan accessibels al public en ina furma u l'autra u sch’els svaneschan puspè davos il clutger.

Il Maister da Vuorz?

Avrir la box Serrar la box

Il Maister da Vuorz era in artist anonim impurtant da la pictura murala romanica che lavurava il 14avel tschientaner en il Grischun. El ha survegnì ses num pervia da ses frescos impressiunants en la baselgia da s. Gieri a Vuorz. Sia activitad artistica s’extendeva dentant sur pliras baselgias en la regiun, nua ch'el ha creà numerusas picturas muralas. Il maister sa distingueva tras in stil expressiv e vivant. Caracteristic per sias ovras èn ils egls gronds da las figuras represchentadas e lur gests expressivs.

Las ovras dal Maister da Vuorz cumpigliavan principalmain scenas biblicas e represchentaziuns da sontgs. Cun sia abilitad artistica e ses stil unic vala el sco in dals pli impurtants artists da la regiun alpina da ses temp. Malgrà sia reputaziun e la gronda influenza ch'el ha gì sin l'art da la regiun, resta sia identitad fin oz in secret.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens