Ils iniziants dal project enturn l’Archiv cultural Foppa han laschà chavar ina rusna da var 50 centimeters tranter il clutger e la baselgia. Quai per intercurir sch’i ha frescos che dateschan d’avant la construcziun da la tur-baselgia. Ed els han chattà quai ch’els sminavan. Il restauratur Matthias Mutter ch’è incumbensà da la vischnanca da Glion per far in’expertisa conferma: Sin il mir davos il clutger haja maletgs dal temp medieval d’ina fitg buna qualitad.
Quai èn maletgs dal temp medieval d’ina fitg buna qualitad.
Il bajetg da la baselgia datescha da circa l'onn 1140. La tur è vegnida construida suenter la refurmaziun en il 18avel tschientaner, cuvrind ina part da la fatschada e dals maletgs originals. Ils frescos chattads èn bain conservads grazia a la rasada ch'ils mastergnants han applitgà tranter la fatschada e la tur da lez temp.
Guid d’art per la baselgia ha da schlantsch a l'acziun
Andreas Caviezel, coordinatur per l’Archiv cultural Foppa a Pitasch, traglischa ed è fitg cuntent cun la scuverta. El ha gia accumpagnà las restauraziuns da la baselgia en ils onns settanta.
Nus avain fatg quella rusna en la tur, pertge che nus avain adina sminà ch’i saja maletgs davos la tur. Quai è ussa fatg.
Ensemen cun l’archivar da la vischnanca da Glion, Jan-Andrea Bernhard, vul el edir in guid d’art per l’edifizi sacral. Il guid existent n'è betg pli actual, perquai rimnan els ussa las funtaunas. La baselgia da Pitasch ha frescos dal maister da Vuorz, sco il maletg da s. Christoffel e quel dal patrun da la baselgia s. Martin vid la fatschada externa en il nord. Ils maletgs discuvrids derivan probablamain d'in artist nunenconuschent.
Frescos dal temps medieval
-
Bild 1 von 5. Tranter il clutger e la baselgia han iniziants dal project chattà frescos dal 15avel tschentaner. Tenor emprova dal lain datescha la baselgia almain da l’onn 1129. Il clutger è alura en il 18avel tschientaner. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 5. Il fastizs dals frescos davos il clutger. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 5. Frescos, pli probabel dal medem artist nunenconuschent che dateschan d'enturn l'onn 1420. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 5. Detagls dal frescos da tschella vart da la baselgia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 5. Maletgs dal Maister da Vuorz d’enturn 1340, sin la fatschada externa, direcziun nord. Bildquelle: RTR.
L'istoricher Jan Andrea Bernard accentuescha l’impurtanza che la baselgia aveva durant il temp medieval. Ella era situada sper la via da berniers che manava ils viturins da sauma sur ils pass en Stussavgia, enfin Spleia e vinavant a Clavenna.
Sch'ins po liberar quels maletgs e restaurar els, dependia da la tgira da monuments, la vischnanca da Glion e la pleiv. Las partidas han da decider tge ch’ellas vulan far cun la scuvrida, pia sch’ils frescos daventan accessibels al public en ina furma u l'autra u sch’els svaneschan puspè davos il clutger.