Siglir tar il cuntegn

Program San Gottardo Nadja Germann: «En la Surselva mancan plazzas qualifitgadas»

Lächelnde Frau mit Brille im Freien.
Legenda: Dapi il prim da matg maina Nadja Germann las fatschentas dal «Program San Gottardo». FMR / Hans Huonder

Il prim da matg 2025 ha Nadja Germann surpiglià la funcziun da mainafatschenta dal Program San Gottardo (PSG) a Glion. Ella è daventada successura da Dieter Bogner. Il PSG è in instrument da promoziun da la nova politica regiunala da la Confederaziun. In instrument che vul promover projects persistents en il territori da la Surselva, Tre Valli en il chantun Tessin ed en l'Uri.

Nadja Germann, mainafatschenta PSG

Avrir la box Serrar la box

Nadja Germann abita ad Aquila en la Val Blenio ed ha studegià scienzas da l'economia e dal stadi a l'Universitad da Son Gagl. Suenter è ella stada engaschada en differentas funcziuns – tranter auter sco docenta.

Dapi il prim da matg 2025 è ella mainafatschenta dal Program San Gottardo.

Sisum la Surselva è Nadja Germann enconuschenta surtut pervia da ses engaschament en la fundaziun dal Center da la perscrutaziun d'energia alpina (AlpEnForCe) cun sedia a Mustér. 150 dis è Nadja Germann ussa mainafatschenta dal PSG ed en quest temp ha ella fatg interessantas enconuschientschas e vesa potenzial en Surselva.

Dapli plazzas da lavur qualifitgadas

«En quels emprims tschintg mais hai jau constatà ch'il dumber da plazzas da lavur qualifitgadas è limità en Surselva. Blers giuvens bandunan lur vitgs e lavuran en la Bassa. Els returnan forsa la fin d'emna, perquai ch'els han qua in'abitaziun, ubain eventualmain en il temp da pensiun», constatescha Nadja Germann. Pertge ch'i mancan plazzas da lavur qualifitgadas en Surselva ch'animassan in u l'auter giuven da returnar, vul ella examinar ord vista dal Program San Gottardo (PSG). «En il perimeter dal PSG da Laax enfin Flüelen e San Antonino s'engaschan 20 instituziuns universitaras u scolas autas. Quai è fitg bler per uschè ina regiun. Ma quest potenzial na vegn betg nizzegià. Nus stuain nizzegiar la savida da quellas, tranter auter cun crear plazzas da lavur.»

Nizzegiar las pussaivladads

Nadja Germann numna per exempel l'AlpEnForCe a Mustér e manegia: «Mintg'onn vegnan radund 100 experts d'energia sisum la Surselva. Ch'i dat ussa tar nus implants da fotovoltaica alpins en ina rolla da piunier per la Svizra dastga tenor mia opiniun vegnir attribuì era a quest simposi annual.» Pertutgant plazzas da lavur qualifitgadas manegia ella: «En la Val Blenio ed en l'Uri datti bler dapli pendularis. Forsa era perquai ch'ils viadis en ils centers èn là in pau pli curts. Tuttina vuless jau savair, pertge che quai na va betg en Surselva.»

Meds finanzials restrenschids

Nadja Germann constatescha dentant anc in auter fenomen: «Schegea che bleras vischnancas en Surselva han bunas entradas, per exempel ord la producziun da la forza idraulica, sto bain inquala volver il da tschintg per far sias investiziuns.» En la Bassa saja quai tut auter e betg cumparegliabel cun qua. «Jau crai che bain inquala vischnanca en la Bassa fiss surpraisa da vesair, quant limitads ch'ils meds finanzials èn en las vischnancas si qua.» Parallelamain cun quella problematica daventan era adina dapli localitads vidas en Surselva. «Jau pens per exempel vi da la claustra da Glion. Ils proxims onns datti là localitads vidas tut a dubel. Nus stuain guardar, co nus pudain nizzegiar quest potenzial d'infrastructura», di Nadja Germann.

S'inscuntrar e discutar

Entant che blers giuvens bandunan la Surselva per s'occupar professiunalmain en la Bassa, chatta glieud da la Bassa la via en Surselva. «Jau sun adina puspè surpraisa da quai. Apparentamain datti furmas e pussaivladads da lavurar senza stuair tschertgar ina plazza en la Bassa», di Nadja Germann. Cun arranschaments d'infurmaziun e discussiun – sco quai ch'il PSG ha organisà era ils davos onns – vul ella metter fil en guglia il proxim temp per dar dapli slantsch a l'economia: «Turissem ed agricultura èn adina temas tar nus. Ma ils auters secturs da l'economia na dastgan betg vegnir tralaschads.» En rundas da discussiun da persunas interessadas vi dal svilup naschan adina puspè bunas ideas e pussaivladads da sinergia.

Il potenzial è avant maun

Nadja Germann vul era nizzegiar il potenzial da persunas en impurtantas funcziuns ch'èn adina puspè en Surselva: «I dat bain inqual persuna ch'è pronta da s'engaschar per la regiun. Ma quellas stuain nus pledentar.» Ed ella numna in ulteriur argument pesant en favur dal perimeter dal PSG: «En quellas trais regiuns vegn producì vivonda da la meglra qualitad. Da quai stuain nus esser conscients. Era quai ha anc potenzial. Ma la collavuraziun sto funcziunar e cun ella las ideas, co commerzialisar ils products, forsa era communablamain.» I na fetschia betg senn da copiar insatgi auter, mabain da sa basar sin las atgnas fermezzas.

Biro en claustra

Dapi il prim da settember 2025 è il biro dal Program San Gottardo en ina localitad en la claustra da Glion. Sco Nadja Germann di, haja la Regiun Surselva duvrà sezza l'anteriura localitad. En il biro en claustra èn duas persunas occupadas dal PSG: sper Nadja Germann er Anja Beivi sco manadra da project. La finamira principala dal Program San Gottardo è da rinforzar la cumpetitivitad economica e la plivalur dal territori dal Gottard.

Activitads dal PSG

Avrir la box Serrar la box
  • In workshop dal PSG ils proxims mais sa fatschenta da la natira – respectivamain da las resursas che quella porscha.
  • Ils 12 da schaner 2026 organisescha il PSG er in arranschament da Daniev. Cusseglier naziunal Martin Candinas vegn a tegnair là il pled da bainvegni.

RTR actualitad

Artitgels legids il pli savens