Siglir tar il cuntegn

Svizra, co vai? Nua èn Rumantschas e Rumantschs in pau auter?

La retschertga «Svizra, co vai?» dat in'impressiun da las opiniuns e tenutas da la glieud. Tar intgins temas paran Rumantschs e Rumantschas da ticcar in pau auter ch'il rest da la Svizra. En general è la Rumantschia dentant savens pli sumeglianta a la Svizra tudestga ch'als Tessinais u Romands.

Männer sitzen in einer rustikalen Hütte mit Geweihen und trinken Bier.
Legenda: In maletg da clichée, almain quai che pertutga la Rumantschia. La retschertga da Gfs.berna mussa dentant ch'ils Rumantschs èn en blers secturs sumegliants al rest dal pajais. I dat dentant intginas differenzas. Keystone

Rumantschs èn pli cuntents

En general mussa la retschertga da Gfs.berna che las Svizras ed ils Svizzers èn en general cuntentas cun la vita. I dat dentant differenzas regiunalas. Uschè sajan persunas rumantschas e tudestgas pli cuntentas ch'en autras regiuns. En quest connex sa mussa en general che la Rumantschia è savens pli sumeglianta a la Svizra tudestga che als Tessinais u Romands.

Rumantschs èn in pau militarists

Il studi mussa che las bleras persunas sa sentan per gronda part segiras. Il motiv per quai èn per exempel il sistem giuridic che funcziunescha, dentant er stabilitad finanziala, politica e sociala. Qua sa mussa dentant ch'aspects da politica da segirtad èn pli impurtants per persunas rumantschas.

Collavuraziun cun l'Uniun europeica e participaziuns ad allianzas da segirtad (per exempel Nato) portan ina gronda part al sentiment da segirtad. Plinavant è ina armada ch'è abla da defender in aspect pli impurtant per Rumantschs – surtut en congual cun la Svizra taliana e franzosa.

Rumantschs èn socials

La retschertga «Co vai, Svizra?» mussa che grondas parts da la populaziun sustegna l'agir solidaric.

En quest connex paran persunas che discurran rumantsch anc in zic pli solidaricas. I dat ina pli gronda prontadad da desister a favur dad autras persunas. Per Rumantschs vegn pli ferm en dumonda da barattar ina abitaziun pli gronda cun ina pli pitschna per far plazza ad ina famiglia che dovra dapli plaz.

Verschneites historisches Gebäude mit verzierten Fenstern und Türen.
Legenda: Persunas rumantschas sajan pli prontas che persunas d'autras linguas da barattar in'abitaziun pli gronda cun ina pli pitschna a favur da persunas che dovran dapli plaz. Keystone

Rumantschs pateschan da masculinitad 

Egualitad tranter ils genders datti en Svizra anc betg. Uschia vesa quai almain la pli gronda part da las persunas ch'èn sa participadas a la retschertga. Ils auturs menziuneschan er en quest sectur la Rumantschia. Persunas rumantschas vesian pli ferm mancanzas da la societad. Uschè èn ellas pli savens da l'opiniun che mammas che lavuran vegnan anc adina spretschadas.

Plinavant èn Rumantschs la suletta gruppa che di che dapli spetgas envers umens saja ina chargia adina pli gronda.

Rumantschs n'èn betg spirituals

Ina davosa differenza sa mussa tar la spiritualitad. Uschia sajan Rumantschs, sco er tudestgs, cleramain pli pauc spirituals che persunas da la Svizra franzosa e taliana.

Quant valid èn quests resultats?

Avrir la box Serrar la box

A la retschertga da Gfs.berna han fatg part en tut 55'006 persunas. 978 – pia var 1,7% da tut las persunas – èn persunas rumantschas. La quota da sbagls vegn inditgada cun maximalmain +/- 1,8 puncts procentuals.

Il dumber da persunas rumantschas è per uschè ina retschertga naziunala relativ gronda. E pli grond ch'il dumber da persunas è, pli represchentativ ch'igl è. Ins po dentant quintar che las persunas ch'han fatg part n'èn betg ina reproducziun perfetga da la Rumantschia. Ina tscherta sfalsificaziun è evidenta. Plinavant vai en quest artitgel surtut per differenzas en singulas dumondas.

Ils resultats ch'èn vegnids numnads en quest artitgel pon ins pia prender cun precauziun.

RTR actualitad 07:00

Artitgels legids il pli savens