Co vesan ils puncts da la retschertga «Co vai, Svizra?» ora tar ils Rumantschs e las Rumantschas? Mintga artitgel da «Co vai, Svizra?» cuntegna ina pitschna boxa cun en intginas indicaziuns, nua ch'ils resultats per ils Rumantschs varieschan in zic da la media svizra.
Ma essan nus pia auters ch'il rest da la Svizra? Na, di Urs Bieri da gfs.berna. La Svizra saja en general fitg diversa, ed i dettia bleras modas da viver, che fetschian cuntent. E la gronda part da la populaziun è cuntenta. Be ina minoritat n'è betg cuntenta – là èsi dentant savens ils problems ch'eviteschan d'esser cuntent e betg il giavisch da viver uschia.
La retschertga ha era guardà sin la cuntentientscha da las regiuns linguisticas. La scala va da 0, «insumma betg cuntent», fin a 10, «cumplainamain cuntent»:
Ils resultats generals mussan, ch'ils Rumantschs e las Rumantschas n'èn betg uschè differentas dal rest da la Svizra. Tge che dat en egl, tenor Urs Bieri, è ch'ils Rumantschs èn in zic pli critics envers il sistem ch'il Svizzer en media. Els na fidan betg uschè fitg a parlamentaris e deputadas e discurran pli gugent ils problems tranter els.
Rumantschas na possian era betg esser uschè differentas, vivan bain ina gronda part en la diaspora en l'entira Svizra. Quai possia dentant er avair l'effect ch'i saja per Rumantschas pli grev da furmar ina rait da contacts stabila e d'avair relaziuns lungas. Era sa mussia che pli blers Rumantschs n'hajan nagina persuna da confidenza en in cas d'urgenza.
Tge è lura caracteristic per ils Rumantschs? (glossa)
Ditg salop: Rumantschs e Rumantschas fiman, na fan nagin sport ed han pauc sex. Tenor la retschertga fiman dus terzs da la populaziun rumantscha, en il rest da la Svizra è quai il cuntrari, dus terzs na fiman betg. Plinavant n'essan nus betg fitg activs, sport na stat betg uschè savens sin il program sco tar auters. Ed er en letg na marscha nagut. Gnanc pornos pudain nus guardar.
Ma persuenter essan nus ils pli schubers, nagin lava uschè savens ils sientamauns e la garnitura da letg.
