RTR: Tge bilantscha pon ins trair da las elecziuns federalas da quest onn?
Adrian Camartin: Igl ha dà in stausch a la dretga, quai è uschia. Cunzunt las forzas ecologicas han stuì magunar ina terrada, la partida verd-liberala e la partida verda han pers ensemen 11 sezs en il Cussegl naziunal ed in sez en il Cussegl dals chantuns. Mo sut il stritg n’è la midada betg uschè gronda sco quai ch'ins avess forsa pensà.
En il Cussegl naziunal han las fracziuns da la PLD e da la PPS bain 95 sezs, la maioritad n’è quai dentant betg. I dovra vinavant il sustegn d'autras partidas per lur projects. Ed en il Cussegl dals chantuns èn las duas partidas cun 17 sezs lunsch davent da pudair cumandar las festas. Ultra da quai n’èn las duas partidas era betg en tut ils temas da la medema opiniun. Il pli marcant è quai tar la dumonda da las relaziuns futuras cun l'Uniun europeica.
La gronda surpraisa e victura da questas elecziuns è per mai dentant l’Allianza dal Center. En omaduas chombras ha ella pudì gudagnar dus sezs. E quai è tuttavia relevant. Sch'ins guarda numnadamain sin il dumber da sezs, e quai è tenor mai quai che quinta propi e betg la quota d'electurs nua che la PLD è 0,2 puncts ordavant, lura ha l'Allianza dal Center cleramain surpassà ils liberaldemocrats ed è ussa la terz ferma partida en il Parlament federal.
Cunzunt en il Cussegl dals chantuns, nua ch’ella è la pli gronda fracziun cun 15 sezs, vegn ella a giugar ina rolla anc pli impurtanta per chattar maioritads e cumpromiss.
RTR: Tge consequenzas ha quella nova constellaziun en il Parlament federal per la politica ed ils gronds temas che spetgan ils proxims quatter onns?
Adrian Camartin: I pudess esser pli simpel da chattar cumpromiss tranter las duas chombras. La differenza da las fermezzas politicas n’è ussa betg pli uschè gronda sco ils ultims quatter onns nua ch'i ha savens duvrà ina conferenza d'intermediaziun tranter las duas chombras per avair in resultat sin maisa.
Il Parlament federal è pli burgais, era pli conservativs. E quai pudess avair consequenzas per temas sco l'asil e la migraziun u la tgira d’uffants ordaifer la famiglia. Tar asil e migraziun pudessi dar reglas pli strictas e tar las Kitas pli pauc sustegn finanzial per ils proxims onns.
Ina nova dinamica pudessi era dar tar la dumonda da las relaziuns cun l'UE. Las forzas che tschertgan ina via pragmatica èn vegnidas rinforzadas, e tar il tema ovras atomaras ha la vart che vul almain reponderar il scumond da novas ovras en Svizra survegnì nov schlantsch.
Mo vinavant vala, nagina vart ha automaticamain ina maioritad en il Parlament federal. I dovra vinavant cumpromiss. Uschiglio sepuleschan il pli tard las votantas ed ils votants a l'urna projects ch'èn memia giagliards.
RTR: Mez december spetgan las elecziuns dal Cussegl federal. La nova constellaziun en il parlament munta pia che l'Allianza dal Center pudess gia ussa attatgar il segund sez da la PLD en il Cussegl federal?
Adrian Camartin: Tut tenor co ins interpretescha la fermezza da las partidas – gea. Dentant è quai pauc probabel. Gerhard Pfister, il president da l'Allianza dal Center ha adina ditg che sia partida na vegnia betg ad attatgar in sez dad in Cusseglier federal en uffizi. Sut squitsch è dentant cleramain il Cusseglier federal Ignazio Cassis ch'è dapi sis onns en uffizi.
Tenor mai èsi dentant pauc probabel ch'el vegn a sa retrair en il decurs da la legislatura che cumenza il december. La PLD vegn plitost a vulair mantegnair il status quo e spetgar las proximas elecziuns federalas. Quai cun la speranza ch'ella vegn lura a gudagnar sezs, surpassar l’Allianza dal Center ed uschia legitimar ses dus sezs en il Cussegl federal.
Per l’Allianza dal Center è da l’autra vart cler che sch'ella po mantegnair sia fermezza era en quatter onns, vegn ella a pretender in segund sez en il Cussegl federal. Mo il december sa mida qua anc nagut vi da la cumposiziun actuala da las partidas en il Cussegl federal.
Adrian Camartin
Correspundent Chasa federala
