Siglir tar il cuntegn

Artg musical 150 onns Societad da musica Sedrun

Gia dapi in tschientaner e mez exista la Societad da musica Sedrun, motiv avunda da festivar quest giubileum. L'Artg musical purtretescha l'uniun che s'engascha per la cultura musicala da la vischnanca Tujetsch.

Fundaziun

Da la fundaziun da la Societad da musica Sedrun l'onn 1875 na datti nagins protocols. La cronica sa basa perquai sin raquints e la memoria da vegls commembers da la musica. Lezs raquintan che la musica saja sa constituida a chaschun da la messa nuviala da sur canoni Tumaisch Giusep Beer da Gonda l'onn 1877. En il relasch da reverenda Baseli Berther stat però scrit «Quei onn (1875/76) duei era la musica instrumentala da Tujetsch esser vegnida eregida a Sedrun.» Igl è dentant da supponer che la musica haja stuì sa preparar per la messa nuviala da Tumaisch Beer gia in fin dus onns avant, uschia che l'onn 1875 po esser stà l'onn da la fundaziun. Ils emprims commembers eran Stiafen Schmed (magister e dirigent), Giachen Martin Berther, Giusep Tumaisch Berther, Paul Schmed, Sep Antoni Venzin, Vigeli Bearth. Dal dirigent Stiafen Schmed vegn raquintà ch'el saja stà in fervent amatur da la musica instrumentala e ch'el haja fundà e dirigì blers onns trais musicas: Sedrun, Mustér e Lumbrein.

Per ils emprims instruments ha la musica pajà 430.- francs e survegnì da la vischnanca l'onn 1883 ina contribuziun da 180.- francs per amortisar quest chapital. Tenor il cudesch da protocols communal ha la vischnanca fatg da lezzas uras ina convenziun davart las cundiziuns dal sustegn finanzial. Tranter auter statti en questa convenziun che la musica haja da prestar ses servetschs a festas ecclesiasticas senza onuraris e ch'ella na dastgia betg sunar a bals en u ord vischnanca.

Fotografias da temps passads ed actuals

Uschia ha la musica ils emprims onns e decennis sunà la Dumengia alva, Sontgilcrest, Festa dal cor da Jesus a Rueras, Festa da son Vigeli, Dumengia dal Scapulier, Festa dal Cor da Maria a Rueras e la dumengia dal son Rusari. A questas festas sunava la musica l'avantmezdi ed ha uschia er accumpagnà la parada. A las duas festas da perdunanza (s. Vigeli e Festa dal cor da Jesus) vegniva era sunà il suentermezdi a las vespras.

Ozendi è la vita religiusa in'autra ch'anc avant 100 onns. La partizipaziun da la populaziun è sa sminuida ed uschia ha la musica era reducì sias producziuns. Actualmain suna la musica da Sedrun be anc a las perdunanzas a Sedrun e Rueras.

Concerts annuals

Mintg'onn, la saira da glindesdi Tschaiver ha la musica ensemen cun il chor viril dà ina producziun musicala, cumbinada cun tocs umoristics. L'emprima producziun documentada è da l'onn 1928/29. Or da questas producziuns musicalas è lura sa sviluppà il concert annual che la societad da musica Sedrun fa anc oz. Sper il concert annual ha la musica però era sunà per festas u per giubilaras e giubilars e blers onns er dà concerts per ils giasts da vacanzas.

Unifurmas

Fin il 1950 han ils musicants purtà vestgadira civila ad occasiuns da parada cun in chapè nair cun ina sdrima en trais colurs e rosetta. A la radunanza dals 25 da november 1950 è la societad sa decidida da cumprar in'unifurma. A la festa da Sontgilcrest il 1951 è ella sa preschentada per l'emprima giada en l'emprima unifurma. 10 onns pli tard, il 1961 ha la musica decidì da cumprar ina nova unifurma, ina naira bain decorada. A la festa centenara il 1975 è la musica lura sa preschentada en sia terza unifurma, ina cun in tschop verd, chautschas nairas ed in chapè modern. A chaschun da la festa centenara ha la musica era preschentà ina nova bandiera da la societad (l'emprima era dal 1948). Per la quarta unifurma en l'istorgia (l'onn 1985) ha la societad gì in'idea remartgabla. Or da quatter propostas ha ella elegì sia preferida, era la populaziun aveva pudì dar giu la vusch. La finala è la societad sa decidida per in'unifurma cun colur vin-cotschen e chautschas clargrischas da la firma Frey da Soloturn. Quella ha tegnì 16 onns ed il 2002, al concert annual, ha la societad preschentà sia unifurma actuala (la tschintgavla en l'istorgia da l'uniun): Ina unifurma cun tschop stgirblau e culier nair, libroc cotschen e chautschas nairas e senza chapè.

Festas da musica

Dapi il 1929 (Festa 50 onns Societad da musica Mustér) sa participescha la musica da Sedrun era regularmain a festas districtualas e chantunalas da musica. En il passà è la musica da Sedrun era gia sa participada a festas chantunalas d'auters chantuns, uschia per exempel il 1971 a Steinhausen (chantun Zug), il 1993 a Schattdorf (chantun Uri) ed il 2008 a Colombier (chantun Neuchâtel). Fin oz è la musica era stada da la partida a duas festas federalas da musica: 1991 a Lugano ed il 2006 a Lucerna.

Dirigents

Gronds merits per sviluppar e promover ina societad da musica han natiralmain era ils dirigents. La societad da musica Sedrun ha fin oz gì duas dirigentas (Cornelia Vincenz e Nicolina Giossi-Cathomen) e 18 dirigents. Passa 20 onns han fatg questa lavur Tumaisch Venzin (1917-1939) e Teofil Schmid (1939-1964) e Tumaisch Venzin. La midada da furmaziun da fanfara (cun trumbettas e corns da tenor) en la furmaziun da brass band è capitada sut la direcziun dal giuven magister Beni (Benedetg) Hendry. Lez ha dirigì la musica dal 1973 fin il 1989 e lura ha il giuven magister Pius Berther surpiglià la bitgetta (1989-1994). Sut sia direcziun è la musica sa participada per l'emprima giada ad ina festa federala da musica (1991 a Lugano). Il dirigent actual, Lucas Decurtins dirigia dapi il 2011.

Tamburs e majorettas

L'onn 1960 è Josef Bünter sa chasà en Tujetsch ed ha fundà in onn pli tard l'uniun da tamburs. Cun premura, perseveranza e chapientscha ha Bünter scolà e promovì l'art da schumbrar ed uschia enritgì la vita culturala. Il 1971 è l'uniun da tamburs vegnida incorporada en la societad da musica.

In'autra specialitad attractiva ed atgnadad sinugulara da la societad da musica eran las majorettas. Judith Hendry-Bläsi (la dunna dal dirigent Beni) aveva fundà il 1978 la gruppa da majorettas. Durant intgins onns han las giuvnas accumpagnà la societad e legrà il publicum cun paradas e lur sauts. L'emprima giada èn las majorettas sa preschentadas al concert dal 1979. Fin viaden en ils onn 1990 èn ellas stadas activas ed èn sa preschentadas a concerts, festas da musica ed autras occasiuns.

RTR Artg musical 14:00

Artitgels legids il pli savens