Situaziun sa calmada - Brinzauls: geologs sclaudan crudada gronda dal plateau

27-11-2025

Il Plateau Ost che smanatschava da crudar giu, saja dà dapart cumplettamain durant l'ultima notg. Entras quai saja il plateau sa collià cun la grava e tut quest material vegnia uss in toc pli plaun a val, quai scriva la vischnanca Albula/Alvra en ses pli nov bulletin. La mesemna glischnavia quest toc anc cun tschintg meters ad ura. Durant la notg saja la situaziun dentant sa calmada fitg. Ils experts sclaudan actualmain ch'i dettia ina gronda crudada dal Plateau Ost, ha ditg il geolog Andreas Huwiler dal Uffizi chantunal per privels da la natira envers RTR.

Il privel per il vitg da Brinzauls saja actualmain pli pitschen ch'anc la fin d'emna, di il geolog. Er che material pudess ir enfin sin la via chantunala na saja il mument betg da temair. Las vias chantunalas da Casti a Surava sco er a Lai restan avertas, il medem vala per la lingia d'Alvra da la Viafier retica. Uss stoppian ins evaluar da nov la situaziun e lura trair conclusiuns. Cura che la populaziun da Brinzauls po returnar en il vitg n'è anc betg cler, durant l'enviern saja dentant pauc probabel, ha Christian Gartmann, il pledader da la vischnanca d'Albula/Alvra ditg envers SRF.

26-11-2025

Brinzauls spetga anc adina sin la bova. Ussa anc dapli, cunquai ch'il Plateau Ost glischna anc pli spert. Sco quai che la vischnanca Albula/Alvra communitgescha, èsi ussa 17 meters a di. E tras la paisa dal material ch'è crudà ils ultims dis, glischna ussa era la Gonda Sura pli spert – concret cun 5 fin 10 meters a di.

Anc adina pudess l'entir Plateau Ost crudar, era sch'el è ussa pli pitschen. Ils geologs quintan che almain in quart dal plateau saja vegnì a val zic a zic ils ultims dis cun las bleras crudadas pli pitschnas. Tuttina restia il privel en il vitg anc grond da vegnir tutgà dal plateau che pudess crudar – u la gonda che pudess vegnir a val.

25-11-2025

Sco Christian Gartmann, il pledader da la vischnanca d'Albula/Alvra, ha ditg envers SRF quintan ins che la bova vegnia giu en pliras purziuns e betg sco massa entira, dentant exluder quai na possian ins betg. Il mardi hai dà plirs tozzels pitschnas crudadas da crappa sur Brinzauls, senza periclitar il vitg.

Sco ils geologs han constatà stettia il material actualmain airi en ina grava. Quella grava saja ina fitg buna protecziun per il vitg, ha Gartmann agiuntà. Sco quai ch'il president communal Daniel Albertin aveva ditg da mezdi, saja la spunda en moviment il mument uschè fitg sco las davosas emnas betg pli.

24-11-2025

La costa sur Brinzauls è anc adina en moviment. Glindesdi hai danovamain dà pliras pitschnas crudadas da crappa, senza periclitar il vitg. Entant è sa furmada ina chava e da quella crodan pli e pli craps. En las proximas uras u dis quintan ils geologs ch'il plateau ch'è sura, il plateau da l'ost rumpa giu. Quai ha ditg Christian Gartmann, il pledader da la vischnanca d'Alvra. Entaifer in di saja il plateau daventà duas fin trais giadas uschè spert. Per part sa movia fin a 10 meters per di, ha Gartmann ditg vinavant.

I pudess dar ina crudada da crappa cun in volumen da fin a 300'000 meters cubic. Quai correspunda ad in volumen da radund 300 chasas dad ina famiglia. Il pli grond privel per Brinzauls è che quella massa da crappa pudess metter en moviement ina milliun meter cubic glera. La fin d'emna passada hai adina puspè dà crudadas pli pitschnas en la spunda sur Brinzauls. Il material n'ha però betg cuntanschì il vitg.

18-11-2025

Dapi plirs dis glischna il «Plateau Ost» sur Brinzauls adina pli spert. Actualmain vegn mesirà 8 fin 10 centimeters per di. Però anc pli spert glischna il sectur tranter ils dus plateaus (ost e vest). Quest toc glischna cun passa 10 centimeters a di. Quai ha communitgà mardi saira la vischnanca Albula/Alvra. Il geolog Andreas Huwiler da l'Uffizi chantunal da guaud e privels da la natira mussian ils models actuals ch'i pudess dar ils proxims dis ina crudada ma il passà haja er mussà ch'ils models n'hajan betg adina raschun.

Pervia dal privel ch'insatge pudess vegnir a val è l'access al vitg ed als prads betg pussaivel ad interim. Sco quai che la vischnanca commnitgescha pudessan 100'000 fin 150'000 meters cubics crudar a val.

Credits transitorics per tgi che vul bandunar il vitg

La radunanza communala d'Albula/Alvra ha surdà a la suprastanza la cumpetenza da dar credits transitorics a persunas che vulan bandunar Brinzauls e dovran daners per bajegiar u cumprar chasa.

Cunquai ch'elavurar ed approvar il project da translocaziun dovra anc in onn, dovria questa finanziaziun transitorica per pussibilitar ina midada sperta a persunas che vulan bandunar il vitg. Ils credits èn limitads sin total 20 milliuns francs.

Igl è bain reglà che Confederaziun, chantun e segiradas pajan la gronda part dals custs da translocaziun, vul dir era quels per nova proprietad. Ma quels daners vegnan tenor las leschas vertentas pir pajads cura ch'il singul project da translocaziun è lubì e l'immobiglia a Brinzauls sbuvada. Per pudair cumenzar cun la nova existenza ston las persunas però avair garanzias vers las bancas. Ed exact per questa fasa fissan quels daners dal credit transitoric.

Ditg curt e simpel vai per la dumonda sche la vischnanca po surpigliar ina sort rolla da «banca transitorica» en il process da translocaziun. Ils detagls tranter l'administraziun chantunala da finanzas e la vischnanca davart las garanzias ed il credit general da 20 milliuns francs sajan anc definir. Ma la suprastanza propona tranter auter da conceder ils credits senza tschains per betg engrevgiar la situaziun.

Per l'emprima fasa da translocaziun pondereschan 25 famiglias, pèrs u persunas singulas da far quest pass. La decisiun sto esser pigliada fin al fin da settember. En tut datti a Brinzauls 35 emprimas abitaziuns, 105 abitaziuns secundaras e 2 manaschis purils. Per quels datti schliaziuns individualas en stretga collavuraziun cun l'Uffizi d'agricultura ed il Plantahof.

Fasa cotschna suenter blera plievgia la stad

Il sectur dal plateau aut sur il vitg è s'accelerà dapi l'enviern cuntinuadamain ed è s'accelerà fermamain suenter las precipitaziuns da las ultimas sis emnas. Il privel d'ina bova gronda è creschì fermamain. Perquai na pon ins ad interim betg pli entrar en il vitg.

Ils geologs averteschan che parts dal plateau pudessan proximamain vegnir a val, quai che pudess chaschunar ina bova en grondezza fin a 2,2 milliuns meters cubics. Il pli grond quità fetschia il plateau ost che sa movia uss dapi pliras emnas pli e pli spert – cunzunt cun la plievgia a partir dal zercladur e sur la fin d'emna da Tschuncaisma sa ruschnia quest volumen da 0,6 milliuns meters cubic marcant pli spert. En quest mender pussibel szenari dettia pia ina reacziun da chadaina nua che quest plateau ost sa schlia e mobilisescha a medem temp era las parts «Insel Ost» e la grava da 1,2 milliuns meters cubis sin sia via a val. Quellas duas parts sut il plateau ost eran sa rimnadas tar l'ultima ruschnada avant dus onns.

I saja dentant era pussibel ch'il plateau ost sa schlià be en parts, e betg tut en ina giada. En lez cas pudessan questas crudadas da crappa pli pitschnas probabel betg mobilisar dal tuttafatg la «Insel ost» e la grava sut. Tuttina haja l'experientscha mussà ch'era talas crudadas pli pitschnas pon auzar il tempo dal moviment da las zonas «Insel ost» e la grava.

Tge munta «fasa cotschna»

Avrir la box Serrar la box

• I vala in scumond total d'entrar en il territori evacuà.
• Per motivs da segirezza na dastga il vitg da Brinzauls betg vegnir entrà, quai vala er per vias d'access al territori evacuà.
• Il scumond d'entrar è publitgà e marcà sco infurmaziun supplementara en il territori. 
• En cas da basegn pon er vegnir serradas ulteriuras vias u surfatschas.
• La lingia da l'Alvra da la Viafier retica sco er las vias chantunalas da Casti a Surava («Landwasserstrasse») ed a Lai restan avertas en la fasa cotschna.

La fasa cotschna munta: «Stai en mintga cas davent dal vitg e da la zona serrada. Vus n'essas betg segirs là.»

Novas disposiziuns da segirezza valan er per l'agricultura: en quest connex è vegnida definida ina zona da var 700 meters che cumpiglia il vitg ed ils prads cunfinants. Ils prads ordaifer questa zona pon vegnir cultivads, cundiziun è che la glieud en la zona po vegnir contactada.

Actualmain n'exista nagin privel direct per la lingia da l'Alvra da la Viafier retica e per las vias chantunalas. Sch'i vegn dentant iniziada ina fasa blaua avess quai per consequenza ch'ins pudess serrar temporarmain questas vias da traffic. Las autoritads collavuran stretgamain per minimar las consequenzas per las abitantas ed ils abitants e per il turissem.

Vazerouls sco nov lieu d'abitar

Ina gronda part da la glieud da Brinzauls, cumpiglià persunas cun abitaziuns da vacanzas, preferissan Vazarouls, sch'els ston definitivamain bandunar il vitg. Quai resulta d'ina segunda enquista, fatga da la cumissiun abitadi, sco la vischnanca Albula/Alvra communitgescha. 15 chasadas han er inditgà en l'enquista d'avair interess da far ina translocaziun voluntara.

Ina prognosa quant ditg che l'evacuaziun cuzzia anc na saja anc adina betg pussaivla. Era perquai che la spunda da grava reageschia sensibel sin aura bletscha e crudada da crappa. Il tempo da la ruschnada è per gronda part ì enavos, è dentant sin il culm «West» anc adina tar 7,3 meters ad onn. Il vitg sa mova actualmain cun radund 1,85 meters per onn.

15 da favrer – visita en il vitg

• 136 abitants ed abitantas da Brinzauls han pudì visitar il vitg sonda, ils 15 da favrer.
• La vischnanca ed instanzas chantunalas intensiveschan las preparativas per ina pussaivla fasa blaua. En la fasa blaua vegnissan serradas vias sco era la lingia da tren.
• Per ina dischlocaziun eventuala duai star a disposiziun terren da fabrica per construir chasas a Casti, Alvagni e Vazarouls Vest.
• Chantun e Confederaziun surpiglian 90% dals custs per cumprar ed urbarisar nov terren da bajegiar. Per Vazarouls Vest han els limità ils custs sin 320 francs per meter quadrat.

La situaziun da ristga per il vitg da Brinzauls è sa sviluppada positivamain. Grazia a l’aura sitga sajan las spertezzas da la bova sa reducidas vinavant. Quai scriva la vischnanca da Brinzauls en ses bulletin d’infurmaziun actual. Ma er sch'ils geologs da Brinzauls na quintian strusch pli ch'in grond quantum da material vegnia a moda spontana e svelta a val, na lubeschia la situaziun anc betg da laschar returnar ils abitants e las abitantas. Blera plievgia, naiv u crudada da grippa pudessan numnadamain tuttina provocar ina lavina da crappa.

Bilantscha positiva da visita en il vitg

La vischnanca d'Alvra fa bilantscha positiva suenter che 136 persunas han pudì visitar sonda il vitg da Brinzauls per duas uras. Las abitantas ed ils abitants sajan surtut ids per chaussas pitschnas en il vitg ch'è evacuà dapi 13 emnas. Nagin na saja vegnì cun in transporter. L'atmosfera tar las abitantas ed ils abitants saja stada positiva. Ad ina u l'autra persuna ha il vitg vid dentant er fatg impressiun.

La glieud haja stimà ch'ins saja vegnì encunter a lur giavisch da far ina curta visita en il vitg. In um ha ditg sin dumonda dad RTR ch'el fiss il pli gugent gist restà en il vitg. Tenor las autoritads saja la dumonda stada uschè gronda ch'ins haja a curta vista endrizzà ina segunda fanestra da visita.

Fin schaner aveva la vischnanca annunzià ch'il stab directiv communal planiseschia da far in tal di da visita. L’aura na lubeva da lez temp dentant anc betg quai, aveva la vischnanca d’Alvra communitgà en ses bulletin d'infurmaziun mensil. Pervi da las navadas da la fin schaner eran la «Gonda Sura» e la «Insla Vest» sa muventadas pli spert lez dis. Perquai era lura anc da quintar cun in augment marcant dal moviment cura che la naiv lieua.

Preparaziuns per la fasa blaua

Il stab directiv communal e pliras instanzas chantunalas han intensivà la planisaziun d'ina pussaivla fasa blaua. La fasa blaua munta che la via da Landwasser, la via chantunala (tranter Casti e Vazerouls) sco er la lingia da viafier tranter Casti e Surava vegnissan serradas ord motivs da segirezza. Questa fasa avess er in effect gravant ordaifer la vischnanca d'Alvra, uschia stuess ins lura per exempel prender la via sur Tavau ed il Prättigau per ir a Tiefencastel davent da Surava. Da midar sin questa fasa decida il chantun e betg il stab directiv communal. Per Daniel Albertin – president communal d'Alvra/Albula – munta quai ch'el sto esser preparà per tut las eventualitads.

Plinavant purtass la fasa blaua era la sfida che las lavurs da construcziun dal tunnel da drenascha e sondagi – ch'han gia cumenzà – stuessan vegnir interruttas, declara Daniel Albertin. Quai chaschunass custs, tuttina con ditg che la fasa blaua cuzzass: mintga di da lavur pers muntass custs da bun 20'000 francs – daners ch'il maun public avess da surprender. Che la fasa blaua vegn propi en acziun saja dentant pauc probabel, manegia Daniel Albertin. La probabilitad saja sut 10%. Pervia dals bun 20 fin 30 centimeters naiv hajan ins tuttina stuì considerar l'eventualitad d'ina fasa blaua ed i saja l'incumbensa dal cumin d'esser preparà per mintga scenari.

Plans per dischlocaziun

Entschatta december èn s'inscuntrads ils responsabels da la vischnanca d'Alvra cun la regenza, persunas dal fatg ed abitantas ed abitants da Brinzauls per discutar davart la finanziaziun d'ina pussaivla dischlocaziun dal vitg. La finamira saja da tegnair il burdi finanzial uschè pitschen sco pussaivel per la populaziun. Quai ha communitgà la vischnanca d’Alvra en ses bulletin d'infurmaziun mensil. Plinavant han ils responsabels skizzà in rom da temp.

En in'emprima etappa pudessan ils manaschis purils far midada: sche tut va tenor plan fiss quai gia pussaivel l'enviern 2025/2026. En ina segunda etappa suondan ils projects da construcziun per las chasas da la populaziun, previs è quai a partir dal 2026.

Ils plans per ina dischlocaziun eventuala sajan avanzads fitg bain ils ultims mais: il matg che vegn duajan las midadas da zona a Casti, Alvagni e Vazarouls Vest vegnir davant il pievel. Ils dus cussegliers guvernativs responsabels Marcus Caduff e Carmelia Maissen han signalisà cumplain sustegn per la populaziun da Brinzauls.

Vitg bandunà pervia da la spunda incalculabla

Dapi ils 17 da november 2024 è il vitg da Brinzauls vid e bandunà. Las autoritads avevan ordinà in'evacuaziun l'emna passada, la spunda sur il vitg ch'è en moviment pudess vegnir cun grond tempo e periclitar il vitg. Gia per la segunda giada han las abitantas ed ils abitants da Brinzauls stuì bandunar lur chasas. L'onn passà era ina bova lura vegnida a val mez zercladur e sa franada gist avant il vitg. Il fanadur 2023 era la populaziun puspè turnada ed aveva sperà da betg pli stuair bandunar Brinzauls.