Al di da las portas avertas hai dà invistas en il mund da la perscrutaziun dal SLF, l'Institut per la perscrutaziun da naiv e lavinas a Tavau. Ins ha pudì experimentar en il lavuratori, vesair provas da schelira permanenta ed observar in experiment en ina cella da sfradentar. Quai per declerar furmaziuns da cuflà. Plinavant è stà exponì dinamit per siglientar lavinas e perfin ballas da naiv han ins pudì bittar.
Schelira permanenta
Da schelira permanenta discurran perscrutaders uschespert che la temperatura dal terren è en almain dus onns successiva sut nulla grads celsius. Il terren po sa cumponer da crappa, sediments u terra e cuntegna quantitads da glatsch da differenta grondezza. Differentas sorts e provas da sondar da schelira permanenta èn vegnidas exponidas e decleradas al di da las portas avertas. Sche quel sestgauda e luenta, smanatschan privels da la natira sco crudada da crappa.
Dronas
Cun dronas vegn fatg maletgs da lavinas e mesiraziuns. Quellas dronas èn adattadas surtut per mesiraziuns en lieus nua ch'ins na vegn betg a pe. A Brinzauls han ins fatg mintg'emna da quellas registraziuns e cumpareglià ellas ina cun l'autra.
Pitga da siglientar lavinas
Il Wyssen, magazin da siglientar lavinas LS24-5 dal Jakobshorn a Tavau è era vegnì exponì. Quel vesa ora sco in magazin da revolver, simplamain bler pli grond. Il magazin paisa 550kg e consista da 24 chargias explosivas à 4.2kg. Ils recipients da la chargia sa cumponan d'in amet da tirc e smarscheschan en la natira. Il provediment d'energia vegn garantì cun panels solars. Ina pitga da siglientar lavinas custa ca. 120'000 francs.
La naiv, in material chaud?
La naiv è in material «chaud» perquai ch'el è uschè variabel. Sia temperatura è adina damanaivel dal punct da luada ed ha er ina pressiun a vapur. Quai munta che vapur d’aua vegn trasora sublimada dal glatsch e sa depona puspè en in lieu in pau pli fraid.
La sveltezza, cun la quala ils process da midada (metamorfosa) succedan, è fitg differenta tut tenor las cundiziuns dal conturn. Da princip pon ins dir che la naiv sa mida tant pli spert, pli auta che la temperatura è e las differenzas da temperatura.
Lavinas
Sche e co i dat lavinas dependa essenzialmain da structura da la cuverta da naiv. Consista ella da bleras differentas stresas? Èn quellas grossas u plitost magras? Extendidas ed interruttas? Fermas u flaivlas? I dat damai blers facturs d’influenza ed intgins da quels èn grevs da mesirar.
Per meglierar la prognosa da lavinas e per gidar ils sportists da naiv da valitar meglier il privel da lavinas, perscrutescha SLF co precis ch’i dat diversas sorts da lavinas.