Malgrà intschertadads globalas – politicas, economicas e digitalas – resta la Svizra in pajais cun ina populaziun per gronda part cuntenta e cun ferms valurs socialas. Quai è in dals facits dal rapport da Gfs.berna. Quel sa basa sin datas actualas e mussa tendenzas impurtantas en differents champs da la vita. Qua suondan ils otg puncts essenzials:
1. Ils blers èn cuntents cun la vita en general
La populaziun svizra è er il 2025 per gronda part cuntenta cun sia vita. La cuntentientscha persunala resta stabila, malgrà intschertadads politicas ed economicas en il mund. In tschintgavel da las persunas dumandadas è dentant plitost malcuntent. Er quai è restà constant.
Ils facturs ch'han in'influenza negativa sin l'esser cuntents èn problems finanzials, stress psichic, dischoccupaziun, mancanza d'abitaziuns, nauscha sanadad e chargia da taglia. Effects positivs han perencunter facturs plitost betg-finanzials, sco vita da famiglia u vita sociala.
Numerus temas occupan plinavant la glieud. Il studi differenziescha qua tranter in nivel individual, naziunal, global e da societad.
Il studi mussa che persunas senza sfidas existenzialistas – ch'han pia in'abitaziun, lavur, segirtad e sanadad – han er temp da s'occupar cun temas pli gronds sco midada da clima, persistenza, guerras discriminaziun u egualitad. Plinavant saja quai per quellas persunas in act da realisaziun da sasez (tud. «Selbstverwirklichung»).
2. La Svizra sco actura internaziunala
En congual direct cun auters pajais vesa blera glieud la Svizra sco fitg stabila. Era puncto furmaziun, libertad, bainstar, segirtad, sanadad u innovaziuns vesan dapli che 85% da la glieud la Svizra sco ferma en il congual. Auter èsi tar l'influenza: Be in terz da la glieud ha il sentiment che la Svizra haja influenza sin auters pajais.
Las aspectativas envers la politica exteriura sa basan sin valurs tradiziunalas: neutralitad, agid umanitar e forza economica. I dat in grond giavisch che la Svizra sa posiziunescha sco mediatura en conflicts e che l’agid vegn servia tras acziuns civilas ed umanitaras – betg tras acziuns militaras.
La populaziun è averta per in engaschament activ en crisas globalas, sch’i resta en il rom da la neutralitad. En cas da violaziuns grevas dal dretg internaziunal datti però ina tscherta prontadad da reponderar la neutralitad.
3. Sentiment da segirezza malgrà intschertezzas
Malgrà tensiuns globalas e sfidas digitalas: Pli che 90% da la populaziun svizra sa senta segira en la vita quotidiana. Quest sentiment vegn sustegnì dad instituziuns sco la polizia ed ils tribunals, sco era da la stabilitad finanziala e la rait sociala persunala.
Las temas da privel sa midan: delicts tradiziunals sco enguladitschs u violenza fisica èn pli pauc preschents. En il center stattan pli e pli facturs socials e structurals sco la criminalitad cibernetica, il clima, acturs economics ferms u quitads per la democrazia.
4. Valurs immaterialas pli impurtantas che ritgezza
Per la populaziun svizra n’è la ritgezza finanziala betg il motiv principal per la vita. Be circa in quart da la glieud inditgescha che ritgezza è in aspect principal per bleras decisiuns ed acziuns. Valurs sco sanadad, relaziuns socialas, libertad e furmaziun èn pli impurtantas. Objects materials sco possess u consum han ina rolla pli pitschna.
L’inegualitad economica vegn percepida sco problem social. Uschia din 80% da las persunas dumandadas ch'il foss tranter pauper e ritg è memia grond. La solidaritad chatta sustegn, surtut sch’ella è integrada en structuras sco la taglia sin la facultad u ils sistems socials. Renunzias persunalas per auters vegnan acceptadas, ma pli grondas renunzias vegnan giuditgadas pli precaut.
5. Situaziun finanziala persunala stabila
La gronda part – var dus terzs – da la populaziun svizra sa senta pauc u betg chargiada da sia situaziun finanziala. Blers (60%) han reservas per custs nunspetgads e pon schizunt far donaziuns regularas. Var in terz da la populaziun ha dentant quitads finanzials.
Per la gronda part da la populaziun èn problems finanzials existenzials in fenomen abstract. Ma questa percepziun influenzescha las perspectivas: blers van da quai anora che giuvens na pon betg pli cumprar in’abitaziun (87%) e che la classa mesauna ha pli grondas difficultads finanzialas che pli baud.
6. Segirezza da la plazza da lavur cun tschertas intschertezzas
La populaziun svizra è optimistica en vista da la segirezza da la plazza da lavur. La gronda part dals lavurants e lavurantas (80%) na spetga betg da perder la plazza da lavur. Tuttina èn las temas da perder la plazza creschidas levamain dapi l'onn passà. Era la confidenza da chattar in nov lieu da lavur è sa reducida.
La lavur vegn pli e pli percepida sco punct central da problems: Surchargia, squitsch da prestaziun e impurtanza da la carriera exagerada survegnan dapli attenziun. 81% da la glieud para dentant d'esser cuntenta cun la lavur. La mesadad da las persunas dumandadas è dentant da l'opiniun ch'i giess ad els meglier, sch'i pudessan lavurar pli pauc.
Il tipic ethos da lavur svizzer resta dentant ferm: La populaziun activa sa mussa fitg conscienziusa. Blers sa sentan obligads da lavurar schizunt sch’els èn levet malsauns per betg chargiar ils collegas. Passà è dentant il temp nua che professiun e carriera valan sco punct central d'identificaziun.
7. Coesiun sociala sut squitsch
La populaziun svizra vesa la coesiun sociala (tud. «sozialer Zusammenhalt») pli critic. Bain è la maioritad (58%) anc da l’avis che la populaziun parta las valurs centralas da la societad, ma questa percepziun è sa reducida. Blers (84%) han il sentiment che l’egoissem e la mancanza da respect sajan creschids. Da quai sa dattan quittads per la convivenza sociala. Il medem temp èn blers da l'avis che problems socials vegnan discutads pli pauc publicamain mabain plitost tabuisads.
Il cumportament quotidian è caracterisà da respect ed agid vicendaivel – surtut en il conturn persunal. E malgrà discussiuns da polaritad en medias e politica, il sentiment da cuminanza resta ferm en la vita da mintgadi. En egl dat dentant la discrepanza tranter la percepziun dad auters e da l'atgna persuna. La glieud ha il sentiment d'esser pli social ch'ils auters.
8. Tenuta critica envers tecnologias digitalas
La populaziun svizra è reservada envers tecnologias digitalas sco l’intelligenza artifiziala e las medias socialas. Surtut en connex cun uffants, la protecziun da la vita privata e la sparta sociala dominescha la sceptica. Las medias socialas vegnan percepidas sco motiv da fragmentaziun sociala e d’infurmaziun unilaterala, e quai da 86% da la populaziun. Blers (81%) èn da l’avis che uffants duain vegnir protegids da quai il pli ditg pussaivel. Tuttina sa mussa er che medias socialas vegnan duvradas fitg savens.
Er envers l’intelligenza artifiziala (AI) datti ina tenuta ambivalenta: il potenzial da far las lavurs pli effizientas vegn renconuschì, ma la tema da surveglianza e da perder controlla è pli ferma. Plinavant teman 70% da las persunas dumandadas che AI pudessan vegnir duvradas per survegliar la vita privata