La gronda part da las muntanellas vivan en il Dischmatal a Tavau sin ina autezza da circa 2'500 meters sur mar. Cumpareglià cun l'onn 1982 han las muntanellas dal Dischmatal midà lur domicil per ina autezza dad exact 86 meters. A quella conclusiun vegn la biologa Anne Kempel da l'Institut federal per la perscrutaziun da naiv e lavinas (SLF) da Tavau.
Ella ha retschertgà la vita actuala da las muntanellas dal Dischmatal e pareglià sias enconuschientschas cun l'onn 1982. Pervi da la midada dal clima vivan las muntanellas pli amunt che avant 40 onns. «Sin 2'500 meters chattan las muntanellas actualmain il meglier spazi da viver», scriva Anne Kempel en ina communicaziun dal SLF da Tavau.
Betg sur 2'700 meters sur mar
Ina chaussa en la vita da las muntanellas dal Dischmatal n'è betg sa midada entaifer quatter decennis. Sur 2'700 meters sur mar na vivan là naginas muntanellas, avant 40 onns betg ed er uss betg. Che las muntanellas na chattan nagin spazi da viver sur 2'700 meters sur mar attribuescha la biologa al terren carpus sin quell'autezza che na lubeschia betg da chavar extendidas taunas. «Per lur sien d'enviern dovran las muntanellas ina grossa cuverta da naiv che protegia ellas da la fradaglia.» Tenor la biologa chattan las muntanellas actualmain il pli adattà spazi da viver sin 2'500 meters sur mar.
Per regular la temperatura dal corp durant l'enviern sa nutreschan las muntanellas da plantas cun acid linolitic. «Igl è pussaivel che quellas plantas creschan oz er pli aut che avant 40 onns», manegia la biologa. Anne Kempel e sias collavuraturas e collavuraturs han examinà las muntanellas dal Dischmatal tenor las medemas metodas sco avant 40 onns.
Durant ina fin duas uras han ellas ed els observà cun il perspectiv 25 surfatschas en las spundas dal Dischmatal. Lur enconuschientschas valan dentant sulet per il Dischmatal e sumegliants intschess. «Per auters lieus mancan a nus las datas», di Anne Kempel.
Vita stentusa pli bass
La biologa manegia dentant che la vita en regiuns pli bassas possia daventar stentusa per las muntanellas. Sche las temperaturas èn sur 25 grads svaneschan las muntanellas en lur taunas e mangian uschia memia pauc per avair avunda reservas per l'enviern. «Per il mument avain nus en il Dischmatal en media anc sulet sis dis l'onn cun ina temperatura sur 25 grads», di la biologa e fa attent che quai na possia anc betg influenzar la vita da las muntanellas.
E tuttina pudess il spazi da viver da las muntanellas sa sminuir. Il cunfin da guaud s'avanza plaun dentant cuntinuadamain ad aut. Las muntanellas na sa sentan betg bain en il guaud, ellas vivan pli gugent en ina cuntrada averta. «Sch'ellas na chattan en l'avegnir nagin spazi da viver sur 2'700 meters sur mar han ellas pli pauc plaz e viver en il futur, concluda Anne Kempel sias examinaziuns.