(sursilvan) «Mo cun il cor vesan ins bein, igl essenzial ei buca veseivels per ils egls» – quella construcziun ord il «Prenci Pignet» dad Antoine de Saint-Exupéry tuna aschi sempla e cuntegn tuttina ina profunda verdad: Quei che quenta propi ei savens buca visibel, buca palpabel, buca calculabel – mo tuttina entelgeivel.
Forsa savess ins era dir ch’il cor hagi si’atgna glisch. Ina glisch che tschorva buc, mobein che sclarescha finet el carstgaun e che lai veser el cul cor.
Louis Braille ha sviluppau cun sia scartira da tschocs ina nova fuorma da veser. Veser entras palpar. Ei setracta dad ina percepziun che funcziuna senza la glisch dils egls.
Tgi che vesa cul cor, lez vul buca posseder il mund. El vul capir il mund. El giudichescha buc, el teidla. El sparta buca, el unescha. El tscherca il senn ch’ei zuppaus davos tut.
Sia scartira ei dapli ch’in uaffen. Ella muossa a nus che l’entelgientscha enconuscha pliras vias da recepziun, numnadamein sur la vesida, sur l’udida, sur il gust, sur il fried e cun quella scartira era sur il palpar.
Leger ei dapli che cumbinar bustabs. Tgi che legia entra adina en relaziun cun plaids, cun maletgs, cun patratgs e cun carstgauns. Cun leger savein nus empruar da capir il mund, cun leger savein nus prender part dil mund e vegnir muentai en tgierp ed olma.
La scartira da Braille regorda nus che la vera entelgientscha basegna buca la glisch dils egls, mobein la glisch dil cor, leu nua che patratg, empatia, spért, savida e carezia sentaupan e s’uneschan.
Forsa manegein nus quei, sche nus schein: «veser cul cor»! Ina percepziun che cumpeglia igl entir esser human.
Tgi che vesa cul cor, lez vul buca posseder il mund. El vul capir il mund. El giudichescha buc, el teidla. El sparta buc, el unescha. El tscherca il senn ch’ei zuppaus davos tut.
Ei buca gest quei il grond e profund misteri dalla cardientscha?
Era Diu semuossa buc el visibel, mobein ella avischinaziun spirtala, el lungatg, el plaid, en suns e tuns che muentan nos cors el pli profund da nies esser. El envida la glisch en nies cor. El ei la glisch che sclarescha ord nies intern e lai cheutras veser nus cul cor.
Lein serrar nies rudi e returnar tier il Prenci Pignet. La glisch che lez anfla en siu cor ei la medema glisch che Louis Braille envida cun ses puncts e ch’il cartent anfla en Diu –ina glisch el cor che lai capir, sentir e carezar in l’auter.
