Situaziun da partenza tar la regenza
Actualmain sa cumpona la regenza grischuna da suandontas persunas:
- Jon Domenic Parolini (Il Center) elegì il 2014
- Peter Peyer (Partida socialdemocratica) elegì il 2018
- Marcus Caduff (Il Center) elegì il 2018
- Martin Bühler (Partida liberaldemocratica) elegì il 2022
- Carmelia Maissen (Il Center) elegida il 2022
Cler è che Jon Domenic Parolini (Center) sto chalar pervi da la limitaziun dal temp d'uffizi. El è gia vegnì reelegì duas giadas e na po betg vegnir elegì ina terza giada. Tut tschels pon anc ir en ina, u schizunt duas proximas rundas. Peter Peyer (PS) è gia vegnì nominà uffizialmain da sia partida.
Er Martin Bühler (PLD) vul restar en uffizi, uschia ha ditg il president da partida Maurizio Michael envers RTR. El stoppia dentant anc vegnir nominà uffizialmain da la partida, quai saja dentant ina chaussa plitost formala. Sulet Il Center na vul anc betg confermar las candidaturas da Carmelia Maissen e Marcus Caduff. Er els sezs din sin dumonda ch'i saja anc memia baud, ch'els hajan dentant grond plaschair da la lavur en la regenza. La nominaziun uffiziala suonda lura pir vers la fin da l'onn, uschia il president da partida Kevin Brunold. Er in'eventuala terza candidatura per salvar il sez da Jon Domenic Parolini na vul Il Center anc betg commentar.
In sez vegn liber – tgi vul el?
Anc ha Il Center pia la maioritad en la regenza e po cumandar las festas, quai duai dentant sa midar sch'i va tenor las autras partidas. Perquai è er ina da las pitschnas gia sa messa en posiziun: La Partida verd-liberala (PVL) va en la cursa cun Nora Saratz Cazin. La presidenta communala da Puntraschigna è deputada en il Cussegl grond e part da la suprastanza da la partida. La partida ha nominà ella ils 10 da zercladur sco candidata uffiziala per la regenza.
Er la Partida populara (PPS) emprova in'ulteriura giada da recaltgar in sez en la regenza, quai conferma il president da partida Roman Hug envers RTR. Tgi che duai ir per la PPS en la cursa, vegnian els dentant pir a communitgar l'atun. La gronda dumonda è: Emprova la PPS anc ina giada cun Roman Hug che n'era la davosa giada cleramain betg vegnì elegì? U emprova ella cun in auter u in'autra candidata? Roman Hug sesa actualmain en il Cussegl naziunal. Igl è dentant da quintar ch'il Grischun perda in da ses tschintg sezs tar las proximas elecziuns naziunalas il 2027, perquai che la populaziun grischuna n'è en relaziun cun auters chantuns betg creschida avunda fitg. Uschia ch'igl è probabel che la PPS, ch'è la suletta partida ch'ha dus sezs, perda in da quels e Magdalena Martullo Blocher aveva tar las davosas elecziuns fatg bun 5'000 vuschs dapli che Roman Hug.
Facit
In'onn avant las elecziuns, èsi cler ch'i dat almain dus candidats per il sez da Jon Domenic Parolini; Nora Saratz Cazin ed ina candidata u in candidat da la Partida populara. Sper quai èsi dentant da quintar ch'il Center na surlascha betg senza cumbat ses terz sez. La strategia cun trais candidats ha gia funcziunà tar las davosas elecziuns. Sch'i vegn lura anc vitiers dapli candidatas e candidats n'è anc betg cler: Tant la PLD sco er la PS laschan per il mument anc avert sch'ellas vegnan cun in ulteriur candidat sper lur Cussegliers guvernativs en uffizi. L'atun vulan ellas tradir dapli. Sulet la Verda ha gia uss ditg ch'ella desista d'ina candidatura; quai ha Anita Mazzetta, la presidenta da partida ditg envers RTR. Ina candidatura fiss dentant er stada ina surpraisa, cunquai che la Verda occupa actualmain mo dus sezs en il Cussegl grond.
Er il parlament vegn elegì
Sper la regenza elegia il suveran grischun il zercladur 2026 er ils 120 deputads e deputadas che duain seser en il Cussegl grond, pia il parlament dal chantun Grischun. Per la segunda giada succeda l'elecziun cun il proporz dubel, l'emprima giada hai dà cun quest sistem elecziuns il 2022. Da la midada dal maiorz sin il proporz dubel avevan cunzunt las partidas da pol pudì profitar; la PS aveva augmentà ses mandats da 18 sin 27, la PPS aveva fatg in sigl da 9 sin 25 sezs en il parlament. Per il 2026 sa tschenta la dumonda sche questas duas partidas vegnan da tegnair quest dumber da sezs. Malgrà che l'Allianza dal Center aveva stuì laschar plimas il 2022 cun il proporz dubel, è ella cun 34 mandats anc adina la ferma partida en il parlament grischun.