(ord Il giardino di Albert 22.11.2025)
Cun var 954 exemplars en il sid dal pajais ha la Slovenia la populaziun dad urs la pli gronda da l'Europa. Ina cifra impressiunanta ch'è il resultat da las mesiras da protecziun e da mantegniment ch'èn vegnidas iniziadas gia ils onns 1930. Questa preschientscha n'è betg mo vegnida pussibilitada cun sensibilisar la publicitad e cun praticas cumprovadas per evitar accidents (attatgas sin umans e muvel èn enorm raras), mabain era cun quotas da reducziun ch'il ministeri da las resursas natiralas e da la planisaziun dal territori fixescha mintg'onn sin ina basa scientifica per tegnair stabila la populaziun. Ultra da quai vegnan ils urs pavlads en tscherts territoris per als tegnair davent da territoris abitads. Uschia rapporta RSI.
L'ultim temp è dentant sa midà insatge. Las 206 schluppettadas ch'èn planisadas per quest onn èn l'emprim vegnidas spustadas sin la fin da l'onn 2026 ed èn lura vegnidas bloccadas tras in plant da l'organisaziun d'ambient Alpe Adria Green davant la Dretgira administrativa che crititgescha en spezial las stimaziuns dal dumber dals urs. Tenor las activistas ed ils activists è il dumber dals urs pli pitschen ch'ils 954 inditgà da las autoritads forestalas slovenas. Las schlupettadas planisadas pertutgassan pia almain 30% da la populaziun d'urs brins dal pajais. Ultra da quai crititgescha l'uniun la pratica da pavlar artifizialmain: «Pervia da la disponibladad permanenta da nutriment sa procreeschan las femellas pli baud, survegnan dapli pitschens, la populaziun crescha artifizialmain e daventa dependenta da l'uman», rapporta RTV Slovenija.
(Falò dals 02.11.2023)
Las consequenzas sa mussan prest. A Rakitna, ina vischnanca en il sidost dal pajais, han ins vesì quest onn in dumber nunusitadamain grond d'urs en territoris abitads. Quai lascha supponer che la populaziun crescha nuncontrolladamain pervi dals retardaments dal plan da reducziun. «Ils urs vegnan praticamain mintga di en ils abitadis, bittan enturn sadellas da merda, er sche quels na cuntegnan praticamain nagut ch'emballadis che spizzan da mangiativas, ed attatgan tonnas da cumpost ed avieulers. Il mender è ch'els han pers lur tema dals umans», ha il professer per sociologia a la Facultad filosofica a Ljubljana, Gorazd Kovacic, declerà a l'emettur da dretg public sloven.
Petiziun per 206 schluppetadas annualmain
Gorazd Kovacic è l'emprim suttascrit d'ina petiziun ch'ils abitants da Rakitna han lantschà las ultimas emnas. En quella vegnan il ministeri per las resursas natiralas e la planisaziun dal territori sco er la regenza supplitgads da suandar las recumandaziuns dals experts da la facultad per biotecnologia da l'universitad da Ljubljana che prevesan ina schluppetada annuala da 206 urs per limitar lur populaziun.
Tenor Klemen Jerina, perscrutadra ed experta per il management dals urs, avain nus ina midada da la tendenza en in sistem ch'è sa mussà fin ussa sco effectiv: «Il stadi da mantegniment excellent è d'attribuir – ultra da las cundiziuns da viver favuraivlas – er al sustegn excellent da la populaziun locala ed a la lavur excellenta da tut ils servetschs e perscrutaders ch'eran sa participads fin ussa al plan da management dals urs sloven, inclusiv la regenza. Ma ussa na sa sviluppan las chaussas betg en la dretga direcziun», ha ella ditg.
La petiziun ch'è vegnida suttamessa a las autoritads è vegnida suttascritta da passa 4'000 burgaisas e burgais. En spezial vegni renfatschà a la regenza d' esser influenzada dad organisaziuns nunguvernamentalas. L'uniun Alpe Adria Green da sia vart avertescha che l'urs daventia in'arma per cumbats politics e conflicts d'interess. Tenor l'avis dals experts da l'Universitad da Ljubljana sto vegnir intervegnì immediatamain per franar la populaziun dad urs en il pajais che pudess crescher sin 1'100 exemplars fin la primavaira dal 2027.
Ils eveniments en Slovenia preoccupeschan blers – betg mo pervia da la ristga pli gronda d'accidents cun umans, ma er pervia da la tendenza da laschar daventar la convivenza cun l'urs ina chaussa ideologica: Ina perspectiva che regorda als eveniments en il Trentino, nua che la mort d'in giuven currider, Andrea Papi, attatgà l'avrigl 2023 dad in urs, polarisescha la debatta politica davart animals da rapina gronds en la regiun alpina.
(Il giardino di Albert dals 21.12.2024)