Las dronas: apparats senza passagiers che sgolan a moda telecumandada u autonoma. I dat ellas en las pli differentas furmas, schebain che nus las enconuschain en emprima lingia en furma da quadrocopters ed en in context da temp liber: Dronas èn in accumpagnader popular per filmar las vacanzas, il sport u per sgular sco hobi.
Svilup: Lavur da pionier a la scola politecnica
Tge che paucas e paucs san: la Svizra gioga ina rolla impurtanta en il svilup da dronas. In svilup che va enavos sin las emprimas dronas insumma. Roland Siegwart, professur per sistems autonoms a la scola politecnica a Turitg (ETH) sa regorda gugent da sias perscrutaziuns il 2003 a la scola partenaria a Lausanne (EPFL).
L’idea n’era betg nova. Nus eran dentant ils emprims ch’eran buns da realisar ina tala drona.
Ensemen cun in collega aveva el realisà da quest temp l’emprima drona en furma da quadrocopter insumma. Sin basa da quellas perscrutaziuns ha la firma chinaisa DJI cumenzà a sviluppar quai ch’èn oz las dronas las pli enconuschentas sin il mund.
Sin visita en l'ETH
-
Bild 1 von 3. Roland Siegwart en ses biro. Il professur per sistems autonoms a l'ETH sesa sut in da ses prototips da quadrocopter. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. Diversas dronas sviluppadas a l'ETH. Tranter las dronas al plafond dal labor per sistems autonoms penda era ina drona da Wingtra. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Il departament per construcziun da maschinas da l'ETH. Era il labor per sistems autonoms sa chatta qua. Bildquelle: RTR.
Dapi l’emprim prototip da Roland Siegwart, che saja stà ina cesura, è il martgà da dronas sa sviluppà a moda rasanta. Grazia a cundiziuns favuraivlas per start-ups e savida concentrada en las scolas autas è la Svizra anc adina a la testa sch’i va per sviluppar tecnologias da basa per dronas.
Nus sviluppain actualmain dronas interactivas per lieus, nua ch’igl è per umans grev da lavurar. Per exempel tar perfuradas da fatschadas u mesiraziuns or da l’aria.
Cunzunt dronas industrialas vegnan sviluppadas en numerus start-ups, dals quals blers èn vegnids fundads en las scolas autas. Tenor l’associaziun da l'industria da dronas svizra, DIAS, è il martgà svizzer en relaziun cun la populaziun il pli grond dal mund.
Schanzas: La svizra resta impurtanta
Ina firma che sviluppa dronas industrialas è Wingtra da Turitg. La drona da l’interpresa, ch’è vegnida fundada d’alumni da la ETH, mesira cuntradas or da l’aria. Duvrada vegn ella per exempel a l'Institut federal per la perscrutaziun da naiv e lavinas SLF per crear models traidimensiunals da la topografia. U per analisar donns sin pistas d’atterrar d’eroports. Ubain era per analisar quant material che vegn purtà or d’ina mina.
Sin visita tar ina firma da dronas industrialas
-
Bild 1 von 7. Il prototip da la drona da Wingtra . Quest prototip ha servì sco visualisaziun e na po betg sgular. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 7. Il pli nov model da Wingtra. En quella posiziun cumenza la drona il sgol. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 7. La drona senza nas. Sut il nas sa zuppan dus accus, in radar ed il buttun per far ir la drona. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 7. Il «payload»: il sistem da mesirar. En quel cas è il payload ina camera, che ha anc si in viertgel sin l'objectiv. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 7. Vista sin il modul da camera dal «payload». La camera d'ina firma externa sumeglia ad ina camera regulara n'ha dentant betg in visur. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 7. In da plirs lavuratoris tar Wingtra. Qua han lieu tests da singulas parts e svilup da prototips. Ultra da quai datti era pussibilitads per squitschar parts 3D. Bildquelle: RTR.
-
Bild 7 von 7. Squitschaders da 3D. Quels vegnan duvrads per sviluppar novas parts per dronas a moda nuncumplitgada e sperta. Bildquelle: RTR.
Ronny Panier è sco «tech lead payload» responsabel per ils sistems da mesiraziun, pia quels sistems che èn attatgads sut la drona. Quai pon tut tenor diever esser cameras cun differents objectivs ubain in scanner da laser (LiDAR). L'inschignier, oriund da Sagogn, ha fatg a l'ETH il studi da construcziun da maschinas ed è dapi ils dis da fundaziun tar la firma da dronas turitgaisa.
En quels 10 onns vai jau en il departament dal svilup fatg bunamain tut. Da concepir l’ala enfin ad integrar payloads e motors.
En il biro da Wingtra regna anc adina in spiert da start-up, schebain che l'affar emploiescha oz passa 100 persunas. Bleras plantas orneschan maisas tranter apparaturas tecnicas e squitschaders da 3D. I dat ina maisa da pingpong, ina maschina da café professiunala e perfin ina stanza da yoga. Qua e là penda u giascha ina da las dronas caracteristicas oranschas che Wingtra construescha.
Sfidas: Dronas simplas ed effizientas cun potenzial militar
Tar ina pitschna tura, paucs pass davent dal biro, demonstrescha Ronny Panier la pli nova drona da Wingtra. Il sgol, respectiv il territori ch’ins vul mesirar, sa lascha planisar a moda nuncumplitgada oravant via computer. Sin basa da quel propona la software a la drona ina ruta. La prognosa per las passa 11 hectaras che la Wingtra duai demonstrar: 6 min sgol e 100 fotografias, circa 3 gb datas.
Sin in sgol
-
Bild 1 von 4. Ronny Panier e la drona da Wingtra. En la valisch hai battarias e rotors da reserva. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. Cun paucs pass prepara l'inschignier la drona. Montar il burschè, plazzar ils accus, far ir la drona e metter si il viertgel. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. La ruta è preplanisada. Cun il tablet fa Ronny Panier anc tests da segirezza che la drona propona e conferma lura il start. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Il tablet per manar la drona . L'entir sgol fa la drona a moda autonoma. Il tablet serva per lantschar il sgol, per far tests da segirezza e per interrumper u midar la ruta. Bildquelle: RTR.
Al lieu metta Ronny Panier en pacs pass ensemen la drona, fa intgins tests da segirezza e lura vai liber. Il pitschen aviun oransch parta, sumegliant ad ina racheta, a moda verticala e mida lura en il sgol orizontal.
Cun las fotografias dal sgol creescha la software silsuenter ina fotografia ed in model traidimensiunal da la cuntrada.
«Vertikal take off and landing» u curt VTOL ha quai num en il jargon ed è cunzunt favuraivel per partenzas en lieus stretgs. Suenter 6 minutas returna la drona sco prognostitgà al lieu da partenza. Las datas furnescha Ronny Panier uss en in sistem, che creescha la copia digitala da la cuntrada.
Ils resultats
-
Bild 1 von 3. Emprim pass. Sin la charta vegn marcà il territori giavischà. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. L'areal tar l'allmend a Turitg. La software propona ina ruta per la drona (blau). Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Il resultat. Ina part da la charta che la drona ha mesirà en furma da model. Bildquelle: RTR.
Che la drona da Wingtra ha per ina fracziun dal pretsch sumegliantas funcziuns sco las dronas dal tip «Hermes 900», che l’armada svizra cumpra, n’è betg in secret.
En temps da guerras ibridas è quai in grond tema en la branscha. Tant tar studentas e students da Roland Siegwart sco tar inschignieras, inschigniers e start-ups.
Enavos a l'ETH declera Roland Siegwart, che la discussiun davart il diever da dronas e vegnida lantschada cun l'invasiun da la Russia en l'Ucraina. Schebain ch’ins sappia che las tecnologias ch’ins sviluppia sajan adina da «dual use», possian pia vegnir duvradas per bun u per mal, saja la discussiun oz marcantamain pli gronda.
Wingtra ha adina vulì construir dronas civilas. Scha quai midass, ponderass jau da midar plazza.
Ins tschertgia pervia da quai il discurs cun studentas e students declera il professur. La fin finala, saja quai dentant ina decisiun persunala, nua ch’ins investescha sias ideas. Persunalmain saja el cuntent, che la discussiun n’è betg vegnida pli baud.
Tut quai che caracterisescha ina drona è il dischavantatg tar la defensiun da dronas.
Il motiv per il diever en guerras è evident: Dronas èn bunmartgadas, spertas, mobilas, pon vegnir duvradas en entiras rotschas ed èn grevas per detectar d’in radar. Observaziuns da dronas sco en il Danemarc u tar l’eroport a Minca, accentueschan la dumonda centrala ed actuala en la perscrutaziun: Co defender ina drona a moda effizienta? Ina resposta n’ha la branscha anc betg, malgrà svilup rasant e martgà immens.