Siglir tar il cuntegn

Pli profund L'istorgia dal ballape per persunas cun impediment en Svizra

Svilup senza publicitad mediala

Il ballape da persunas cun impediments è sa sviluppà per gronda part senza la publicitad mediala. Tuttina sco tar il sport da persunas cun impediments en general èn er qua las persunas senza udida stadas las pionieras. Gia il 1916 han ins fundà il Taubstummen-Fussballklub Zürich. En la Federaziun svizra dal sport dals surds fundada il 1930 (dapi il 2020 Swiss Deaf Sport) è vegnì giugà davent da l’entschatta ballape, er sin plaun internaziunal, per exempel cun sa participar il 1931 als Gieus mundials dals surds. Bainduras han teams da surds giugà en las ligas inferiuras da l’ASB. Il 1973 ha gì lieu l’emprima Cuppa svizra dal ballape dad umens senz’udida; a partir dals onns 1970 han las dunnas senz’udida giugà en agens teams.

Altes Foto von Fussballspiel mit mehreren Spielern.
Legenda: Scena d’in gieu cun il Taubstummen-Fussballklub Zürich, ca. 1915. Maletg or da l’album da fotografias «Bilder aus der Taubstummenwelt Schweiz & Ausland» realisà dad Eugen Sutermeister. Schweizerisches Sozialarchiv, Turitg, F_5153-Fx-03-042

Sport per autras furmas d'impediment

Dapi ils onns 1950 è s’organisà il sport per autras furmas d’impediments. Il 1960, l’onn dals emprims gieus paralimpics, èn vegnidas fundadas l’Associaziun svizra per il sport d’invalids (Schweizerischer Verband für Invalidensport SVIS, a partir dal 1977 Schweizerischer Verband für Behindertensport SVBS, dapi il 2000 Plusport) e la Federaziun da las gruppas da sport da l’Associaziun svizra d’invalids (ASI, a partir dal 2002 Procap Sport). La fundaziun Special Olympics Switzerland per umans cun impediments spiertals ed impediments multipels è vegnida fundada il 1995.

Cun passa 800 giugadras e giugaders il 2023 è il ballape la pli impurtanta disciplina da l’associaziun e squadras da la Svizra èn sa participadas repetidamain als Special Olympics World Games. Nagina participaziun svizra n’hai percunter dà fin uss en las differentas categorias dal ballape dad umens paralimpic ch’existan dapi il 1984. Il pajais è però commember da las associaziuns internaziunalas dal ballape en sutga cun rodas e dal ballape da persunas cun paralisa cerebrala. Variantas dal ballape en sutga cun rodas existan dapi ils onns 1970; la squadra da la Swiss Powerchair Football Association, ch’è vegnida fundada il 2011, è sa participada gia il medem onn al campiunadi mundial da ballape en sutga cun rodas electrica.

En il ballape da tschorvs è sa furmada, sin iniziativa da Plusport ed en partenadi cun l’ASB, il 2018 a Magglingen in’emprima squadra maschadada. Il 2024 ha gì lieu a Son Gagl in turnier internaziunal da ballape da persunas cun amputaziuns. Il ballape da seser che vegn pratitgà en Germania ed en l’Austria n’exista betg en Svizra.

Gruppe von Fussballspielern in weissen und schwarz-weissen Trikots posiert vor einem Fussballtor.
Legenda: Giugadras e giugaders da la Brunau Stiftung Zürich Blau e dal FC Appenzell poseschan per ina foto da gruppa suenter lur gieu a chaschun da l’International Helvetia Cup, in turnier da ballape per l’inclusiun d’umans cun e senza impediments, ils 9 d’avust 2024, stadion Gründenmoos a Son Gagl. Keystone

Davart l'artitgel original dal LIS

Avrir la box Serrar la box

Quest artitgel è ina part da l'artitgel mess a disposiziun dal Lexicon istoric da la Svizra (LIS). L'artitgel original «Ballape» (che chattais qua) è redigì da Christian Koller e Marianne Meier, e translatà dad Ivo Berther.

Las ulteriuras parts:

Artitgels legids il pli savens