Ils 6 d’october ha in malesser en Val Müstair survegnì andetgamain attenziun naziunala. En l’artitgel «Il princip dal guardar davent» ha la gasetta NZZ publitgà l’istorgia d'in cas d’abus sexual e co che l’uvestgieu da Cuira ha prendì per mauns quel.
En discurs cun Vita e cretta: Léa Burger
Avrir la boxSerrar la box
Legenda:
Léa Burger
Léa Burger ha studegià scienzas da religiun, politologia e studis da gender a l'Universitad da Turitg. Dapi il 2015 lavura ella en differentas funcziuns tar SRF, dapi il 2019 sco redactura spezialisada per temas da religiun.
I saja in «cas da parada» per l’agir en baselgia. Quella veglia – era dus onns suenter il grond studi d’abus da l’universitad da Turitg – anc adina reglar ils problems a l’intern da la baselgia. Per il spiritual vala la presumziun d'innocenza.
Renfatschas e mesiras
L’istorgia ha cumenzà l’onn 2012. Lura haja il spiritual actual da la Clostra Son Jon mulestà sexualmain duas giadas Josef Henfling. L’onn 2023 ha Henfling fatg denunzia penala cunter il spiritual. Dapi lura s'occupa la procura publica da Cuira cun il cas – ed era l'uvestgieu è vegnì activ. El ha ha avrì ina pre-examinaziun canonica (vul dir sin basa da la lescha da la baselgia catolica) e l'uvestg Bonnemain ha decretà mesiras cunter l'accusà.
Pertge vegn discurrì qua d'in cas exemplaric?
Avrir la boxSerrar la box
Léa Burger: Il cas è forsa exemplaric en quel senn ch'ins vesa: I dat ina premura, ins vuless far bain ed endretg. Quai na vul però anc ditg betg dir ch'i vegn recepì er uschia tar las persunas pertutgadas ed en la societad. E la rapportaziun davart quest cas ha anc ina giada chaschunà insatge e mess en moviment insatge e mussa che la perspectiva da las persunas presumtivamain pertutgadas na stat forsa anc betg uschè ferm en il center sco che ils responsabels giavischan e ch'ins ha forsa tuttina anc adina dapli il presumtiv delinquent e sia perspectiva en il focus da l'entira chaussa.
Il spiritual n'ha dentant betg be concentrà sias lavurs spiritualas sin la clostra, co decretà, ma è era stà activ dador quella. Quai saja succedì en almain 5 cas cun permiss excepziunals dal vicari general a Cuira. Questas retschertgas da RTR ha confermà l’uvestg Bonnemain en in discurs cun RTR.
Las examinaziuns duran ed il spiritual lavura tuttina – irritond
Avrir la boxSerrar la box
Léa Burger: Segir. Gist er per las persunas pertutgadas è quai ina gronda irritaziun. Ins po cumparegliar quai per exempel cun ina scola, nua ch'in scolast è daventà presumtivamain surpassant. Ed il presidi da la scola intervegniss probablamain immediat e mettess la persuna ord funcziun. Che la procura publica fa ussa retschertgas dapi dus onns en quest cas, lascha supponer che las rinfatschas hajan in fund, ch'i saja cumplitgà. Uschiglio fiss il cas eventualmain gia liquidà u manà ad ina accusaziun. E tut dus n'è anc betg il cas enfin ussa.
L'uvestg defenda il proceder
In zic pli tard, ils 23 d’october, refusa l’uvestg en in discurs cun il medium Forum Magazin las rinfatschas, ch’il spiritual na sa tegnia betg a las mesiras decretadas: «Il spiritual accusà sa tegna vi da las mesiras. El ha sa tegnì tut il temp vi d'ellas.»
Sin fundament da la rapportaziun mediala haja l’uvestg gì ils 19 d’october in discurs direct cun il spiritual accusà, scriva il Forum Magazin vinavant. En quel haja l’uvestg intunà quant necessari ch’i saja da sa tegnair senza excepziun vi da las mesiras da precauziun: «El m'ha empermess da sa tegnair vi da quai.»
Legenda:
Pendent dapi dus onns –
in cas d’abus sexual e ses tractament occupa sur ils cunfins da la Val Müstair ora.
RTR
Critica envers la controlla a l’intern
En la debatta actuala vegn crititgà che la baselgia sa lascha, en ses cumbat cunter l’abus sexual, anc adina sin sias structuras internas. Uschia decreteschia la baselgia las mesiras en tals cas e controlleschia quellas gist era sezza.
Per la cuminanza d'interess per persunas pertutgadas d'abus en il context ecclesiastic IG M!KU è gia daditg cler: «I dovra finalmain regulaziuns naziunalas liontas per tut ils uvestgieus, l'execuziun da las qualas vegn examinada a moda externa.»
Correspunda l'agir da la baselgia anc a las aspectativas dad oz?
Avrir la boxSerrar la box
Léa Burger: Cun in sguard en il passà, co che tals cas èn vegnids tractads, pon ins dir almain ha il uvestg ordinà mesiras e guardà che il spiritual accusà na possia betg pli esser activ en il spazi pastoral – cun las excepziuns. Sche las mesiras èn vegnidas resguardadas propi na poss jau betg giuditgar. Sch'ins guarda en auters uvestgieus, è l'uvestgieu Losanna, Genevra e Friburg segir organisà meglier. El ha ina atgna persuna responsabla per spirituals problematics cun in team che accumpogna. Quai na sto betg esser per forza pervia da violenza sexuala, quai sa er esser in problem d'alcohol. E cun quest post han ins fatg apparentamain bunas experientschas.
I dat gia dapli distanza tar ils spirituals. I dat ina pli gronda professiunalitad. Per part er perquai che persunas spezialisadas externas sco psichiaters vegnan consultadas. Ma persunas pertutgadas ed er tscherts giurists da dretg ecclesiastic pretendan ina controlla dal tuttafatg independenta. E qua dovri probablamain anc fitg bler fin che ils uvestgieus svizzers mettan quai lura en pratica.
Envers il Forum Magazin defenda l'uvestg Bonnemain il proceder. Enfin ch’i dettia ina sentenzia controlleschia il vicari general sche l’accusà sa tegnia vi da las mesiras decretadas: «La controlla da la mesira decretada da l'uvestg è incumbensa da l'uvestg. E questa deleghesch jau a mes vicari general cumpetent (zuständig).»
Nagina basa giuridica per ulteriuras mesiras da la baselgia
Il cas è uss pendent dapi dus onns tar la procura publica. Per ils responsabels da la vart da la baselgia munta quai da mantegnair las mesiras encunter l’accusà per in temp indefinì.
Jau n'hai nagina basa giuridica per decretar mesiras disciplinaras u schizunt chastis cunter il suspectà
Envers il Forum Magazin deplorescha Bonnemain che la chaussa saja dapi dus onns betg sclerida, accentuescha dentant las limitas giuridicas: «Jau n'hai nagina basa giuridica per decretar mesiras disciplinaras u schizunt chastis cunter il suspectà. Jau dovrel l'emprim ina decisiun da la procura publica – tut il rest fiss arbitrariadad.»
Èn liads ils mauns a l’uvestg Bonnemain per agir pli ferm?
Avrir la boxSerrar la box
Léa Burger: Tenor mia savida na datti ord vista dal dretg ecclesiastic atgnamain nagina obligaziun per in uvestg da spetgar sin l'inquisiziun da la procura publica. La fin finala ha la baselgia catolica romana atgnas structuras ed agens criteris per examinar u er per classifitgar cas presumtivs da violenza sexuala. Ma da l'autra vart fai segir senn da spetgar sin las retschertgas da la procura publica, perquai che la baselgia n’avess simplamain n’er betg ils meds a disposiziun, sch'i sa tracta d'interrogar perditgas. Qua vegn segir or dapli cun la procura publica. Ma en il cas concret han ins tuttina in zic l'impressiun che l'uvestgieu sa zuppia davos las retschertgas da la procura publica.
Tuttina era l’uvestg Bonnemain sa mussà en in discurs cun RTR ils 16 d'october avert per optimar l’andament: «Sin fundament da quai che l'artitgel da la NZZ ha mess en moviment, sun jau vi da ponderar co agir correctamain.»
El declera sia responsabladad: «Jau poss garantir a Vus: jau emprov da surpigliar mia responsabladad sco uvestg. Nus persequitain questa situaziun dapi dus onns e nus empruvain da far mintga giada il dretg cun responsabladad.»
Nua stat la baselgia catolic-romana en il cumbat cunter l'abus?
Avrir la boxSerrar la box
Léa Burger: Jau schess che dapi la publicaziun da la studia da pilot il 2023 è vegnì fatg bler. Ins ha propi sa sfadià internamain da far progress. Pia per exempel ils tests psicologics per persunas che lavuran en la pastoraziun. Per quels han ins collavurà cun persunas spezialisadas externas per als sviluppar. E per la baselgia catolica romana n'è quai betg ina chaussa che sa chapescha da sasez ch'ins lascha intervegnir auters. Discurrer adina e tuttina, sche quai va in pass enavant. Al medem mument descriva l'organisaziun da persunas pertutgadas dad abus IG MiKU: Adina, sche quai va in pass enavant, vai lura er adina puspè dus, trais pass enavos. Pia curt: la premura è qua, gist er a la basa largia. Ma la midada da cultura tant proclamada na ves jau anc betg uschè, gist tar ils manaders che stattan en la segunda, terza lingia betg.
