Tenor il servetsch da l'UE «Copernicus» èsi il zercladur passà stà uschè chaud sco anc mai. La media da la temperatura dal zercladur en l'Europa dal Vest è stada tenor Copernicus tar 20,49 grads. Il record da fin ussa dal zercladur datava cun 20,43 grads da la «stad da chalira».
Las consequenzas: la plazza da ballape en il vitg ha ina colur brina, flums na mainan betg pli uschè blera aua u il bigl dal vitg vegn mess giu. Tals incidents capitan adina puspè, cunzunt grazia a la midada dal clima adina dapli.
La plattafurma è vegnida construida da trais differents uffizis federals: L'Uffizi federal d'ambient, sco era l'Uffizi federal da meteorologia e climatologia (MeteoSchweiz) e l'Uffizi federal da topografia (swisstopo) èn stads participads a l'installaziun e furneschan pliras giadas a di datas per tegnair actual quest instrument. La plattafurma cumplettescha ils servetschs existents da la Confederaziun en il sectur d'infurmaziun e da l'avertiment davart privels da la natira.
Tenor l'Uffizi federal d'ambient Bafu possian ina pluna gruppas d'interess profitar – tranter auter l'agricultura, il provediment d'energia e d'aua da baiver sco era la navigaziun u vischnancas e chantuns. Sandro Michael, il mainagestiun da l'Uniun purila grischuna, di, che la plattafurma saja segir in agid, ma ch'ella na remplazzia betg la valitaziun precisa da las puras e dals purs.
Las producentas ed ils producents d'energia, sco per exempel la Repower, na fan fin uss anc betg diever dal nov instrument. En il futur vegnan las datas da la plattafurma er ad influenzar las calculaziuns da las atgnas prognosas.
Tar la Repower avain nus gia tschertas funtaunas da datas che nus duvrain per talas analisas ed il nov instrument vegn integrà en noss sistems las emnas proximas.
Danunder che las datas derivan
La plattafurma è ina collavuraziun da divers uffizis federals che furneschan tut las datas. Da «swisstopo» vegnan per exempel maletgs da satellit che dattan scleriment davart la vegetaziun. Da «MeteoSchweiz» vegnan las datas da l'aura cun las prognosas da precipitaziuns e dal «BAFU» las datas da l'aua.
Quellas vegnan per part registradas directamain da la Confederaziun e per part dals chantuns. En il Grischun vegn ina part da questas datas registradas da l'uffizi per la natira e l'ambient. Puncts da mesiraziun en tut il chantun furneschan pliras giadas a di infurmaziuns da tut las regiuns. Quai vegn fatg en l'aua sutterrana ed er en las auas currentas. Nua che tals puncts da mesiraziun èn, vesais Vus qua.
Marco Ferrari é tecnicist da mesiraziun da e mesira dapi var sis onns l'aua en il Grischun. L'um da Cuira cun ragischs puschlavinas viva oz a Razén ed ha avant lavurà en la branscha da la telecommunicaziun.
Ensemen cun in team s'occupa el di per di da las mesiraziuns en noss chantun. El controlla, transloca u mantegna ils puncts da mesiraziun per ch'ins survegnia da tut temp datas fidaivlas dal Grischun.
En il Grischun datti in pèr lieus da mesiraziun. En Surselva sco er en Engiadina, en las vals dal sid fin al cunfin dal chantun al nord datti tals lieus da mesiraziun. Per gronda part vegni differenzià tranter ils puncts d'aua sutterrana e d'aua currenta.
L'aua sutterrana vegn per exempel mesirada qua a Cuira sin in champ sper il «Mühleturm». Il punct da mesiraziun consista d'in bischen da metal che va profund en il terren, nua che l'aua sutterrana sa chatta. Là mesira ina sonda tranter auter il livel, la temperatura e la conductivitad da manar electricitad. Sin il bischen sa chatta il modem che transmetta alura las datas mesiradas al server da l'uffizi.
Quai è la sonda che penda vi dal cabel da circa 15 meters en il bischen da metal. A la testa sa chatta ina membrana d'atschal raffinà che mesira la pressiun da l'aua. Cun questa indicaziun po il sistem calcular automaticamain, quant aut ch'il nivel da l'aua è.
En la crenna vegn per l'ina mesirà la temperatura e la conductivitad, pia quant electricitad che l'aua maina. Quai è impurtant da savair, perquai che quai mussa la contaminaziun da l'aua. Aua destillada na maina nagina electricitad. Il current vegn manà pir, sche l'aua è contaminada cun particlas.
Sper l'aua sutterrana vegn dentant mesirada en il Grischun er l'aua currenta. Per exempel qua, sut la punt che collia Maiavilla e Bogn Ragaz sur il Rain.
En l'aua sa chatta medemamain ina sonda. Quella sumeglia fitg la sonda en l'aua sutterrana. Mo la membrana è da cheramica, perquai che quella è pli stabila che la membrana d'atschal raffinà che deriva da l'aua sutterrana.
Ils davos onns avain nus stuì sbassar divers puncts da mesiraziun, en las auas sutteranas e da surfatscha, perquai ch'els èn stads sitgs.
Qua vegn dentant mesirà anc dapli. Da la punt giu vegn mesirà la sveltezza da la deflussiun ed il livel da l'aua. Cun sensurs e cun radars èsi pia pussaivel da calcular quanta aua che banduna mintga secunda il Grischun via il Rain.