Dapi l’onn 1914 stat in toc natira nunperturbada sut protecziun rigurusa en Engiadina: Il Parc Naziunal Svizzer festivescha ses 111avel anniversari – in punct culminant per la protecziun da la natira, la perscrutaziun e l’experientscha alpina. Sco il pli vegl parc naziunal da las Alps è el betg mo in refugi per animals e plantas, mabain er in labor liber per la scienza e la furmaziun.
In parc cun istorgia – e cun istorgias
Il parc naziunal è dapli che be ina zona da protecziun. El è in lieu nua che l’istorgia da la natira, la cultura e la scienza moderna sa scuntran.
Durant ils ultims 111 onns è bler sa midà – e tuttina resta il principi da basa il medem: La natira duai sa sviluppar senza interferenza.
Tge raquintan ruinas, sendas veglias e funtaunas da l’utilisaziun passada da quest territori?
Co vegn perscrutada la cuntrada selvadia? In sguard en las retschertgas da lunga durada, las dumbraziuns d’animals ed ils studis ecologics che vegnan appreziads en l’entir mund.
Reconuscher in tschierv che maglia, che fugia u che fa pausa: l'intelligenza artifiziala (IA) vegn bainbaud a savair quai. Il program Mammalps, manà da la EPFL, trenescha algoritmus per analisar videos e tuns d'animals dal parc naziunal.
Cun ina guardia dal parc naziunal sin viadi
Els enconuschan mintga senda, mintga tocca da terra e mintga regla: Ils guardiaparc èn il spiert dal parc naziunal. Els procuran per protecziun, controlla ed infurmaziun – ed accumpognan visitaders sin viadis impressiunants.
Il zercladur 2025 han cumenzà a lavurar duas novas guardias dal parc naziunal. Tar quest duo è cun Claudia Gerber l’emprima dunna en la squadra da guardias dal Parc Naziunal Svizzer, in team dad otg persunas.
Chamona Cluozza – Durmir en il cor da la natira
En il center dal parc, lunsch davent da vias e canera, sa chatta la Chamona Cluozza – l’unic lieu nua ch’ins po legalmain pernottar en il Parc Naziunal Svizzer. Tgi che dorma qua, viva la natira da datiers: Tschiervs che berglan la saira, in tschiel cun stailas sco en in cudesch da paraulas.
Il 2022 è la Chamona Cluozza vegnida renovada ed ha survegnì ina nova tur abitabla per il persunal. Il credo da las lavurs da construcziun è la persistenza. Uschia è vegnì lavurà cun material indigen, la serenera funcziuna senza forza – cun in cumpost da verms ed ina serenaziun vegetala, ed il menu sa basa sin products regiunals e fatgs en chasa.