Avertiments da temperaturas autas, lungas periodas senza plievgia, envierns cun pauca naiv e stemprads vehements cun inundaziuns e bovas: las consequenzas da la midada dal clima sentan ins er en Svizra. Quests fenomens pudessan anc s'augmentar en l'avegnir. Quai mussan ils scenaris dal clima 2025 che Meteo Svizra e la Scola politecnica federala Turitg han preschentà. Questas mussan ch'en spezial er las regiuns da muntogna ston sa preparar e s'adattar a las novas cundiziuns.
La midada s'accentuescha – igl è da s'adattar
Las datas cumprovan che la midada dal clima è gia ina realitad, tant globala sco er en Svizra. In exempel èn ils glatschers svizzers che han pers ils ultims 10 onns in quart da lur volumen. Tenor Reto Knutti da l'ETH Turitg vegn quest svilup a s'accelerar vinavant en divers secturs.
Per il chantun Grischun, ch'è fitg dependent dal turissem, èn las perspectivas pauc allegraivlas en vista als envierns cun pauca naiv. Quai pudess reducir il dumber da turists. La situaziun geografica dals territoris da skis gioga ina rolla decisiva.
Las temperaturas creschentas n'han dentant betg mo consequenzas per il turissem, mabain pertutgan numerus secturs da la vita en Svizra. Era ils privels da crudada da crappa e bovas sa midian.
Territoris che sajan oz segirs possian uschia daventar zonas cotschnas, ils custs per proteger vitgs ed infrastructura pudessan crescher.
Ils scenaris dal clima preschentads mussan che questas midadas vegnan anc a s'augmentar en il futur.
Plus 3 grads munta per la Svizra plus 4,9 grads
I dat differents motivs pertge che la Svizra ed auters pajais da l'Europa centrala sa stgaudan pli ferm: surfatschas da terren sa stgaudan en general pli spert ch'ils oceans, ma era la spariziun da naiv e glatsch da glatschers ha l'effect che pli pauc radis da sulegl vegnan reflectads en l'univers.
La stad rinforza la setgentada dal terren las undas da chalira. Ultra da quai è la qualitad da l'aria vegnida meglra: i dat pia pli paucas particlas en l'aria ed uschia vegn bittà enavos anc ina giada pli pauc sulegl.
La Svizra sa stgaudia pia pli spert e quai giaja er vinavant uschia, di Reto Knutti.
Nus avain gia oz ina stgaudada da 2,9 grads. Quai è dubel uschè bler sco sin tut il mund – dapli che quai ch'ins spetgava anc avant paucs onns.
Tge consequenzas che quai ha mussan per exempel las modellaziuns dal cunfin da nulla grads per l'enviern: enturn l'onn 1900 sa chattava ella anc sin l'autezza da Turitg.
«En in mund da 3 grads sa chatta il cunfin da nulla grads l'enviern lura sin l'autezza dad Andermatt», di Regula Mülchi da MeteoSvizra. Quai fiss in augment dad 1 kilometer cumpareglià cun il temp preindustrial. Per ils glatschers, per la natira e per ils territoris da skis svizzers avess quai consequenzas enormas.
Quels scenaris inquieteschan era la cussegliera federala Elisabeth Baume-Schneider. Ma gist grazia a quests scenaris or dal rapport da Meteo Svizra e la Scola politecnica federala Turitg possian ussa la Confederaziun, dentant era ils chantuns ed auters pertutgads analisar la situaziun e ponderar mesiras.