Siglir tar il cuntegn

Da Berna a Cuira 50'000 fotografias fan midada

Durant ils onns 1960 ha il Museum da communicaziun a Berna survegnì in relasch d'enturn 50'000 fotografias, dias e plattas da vaider da la Stamparia engiadinaisa (Engadin Press). Ussa – enturn 60 onns pli tard – è questa documentaziun fotografica vegnida surdada a la Fundaziun Grischuna per la fotografia a Cuira.

Ina charrotscha da chavals tranter Samedan e Bever, l'hotel Castell a Zuoz cun in bogn avert ed ina gruppa d'alpinists sper ina sfessa sin il glatscher dal Morteratsch – tut quests motivs, natiralmain en nair ed alv, appartegnan a las fotografias dal relasch da la famiglia Tanner. Avant bun 60 onns aveva in administratur dal relasch, pli probabel da la famiglia Tanner, surdà al Museum da communicaziun a Berna (da quel temp anc Museum svizzer da la PTT) in stgazi cun enturn 50'000 objects. Dias, plattas da vaider e mappas cun ina grossezza da 10 fin 15 centimeters plainas cun fotografias, oriundamain da la Stamparia engiadinaisa (Engadin Press) (guarda boxa).

Quai quinta Johannes Sauter, il responsabel per las collecziuns dal Museum da communicaziun a Berna. Pertge ch'il museum svizzer da la PTT aveva surpiglià da quel temp quest relasch, suppona Johannes Sauter mo: «Quest relasch cumpigliava bleras fotografias cun motivs da la posta, charrotschas da posta, posts e lingias da telefon.» Durant ils ultims onns è ussa quest relasch vegnì cataloghisà e digitalisà.

In stgazi emblidà

Durant blers onns è quest relasch ensemen cun in mez milliun auters objects simplamain vegnì deponì da la vart en il magazin dal Museum da communicaziun a Berna. «Fin ch'ils responsabels dal museum han cumenzà ad inventarisar e far urden cun tut la collecziun», quinta Johannes Sauter. L'onn 2019 ha il Museum da communicaziun survegnì l'incumbensa e daners da la Posta e da la Swisscom per il project che sa numna ODIL (out of the dark into the light).

E quest project prevesa che tut las fotografias da l'inventari dal museum vegnan examinadas, valitadas, cataloghisadas e digitalisadas durant diesch onns. «Durant la prima fasa dal project, cur che nus avain empruvà da survegnir la survista e savair insumma nua cumenzar cun questa lavur, avain nus puspè scuvert il relasch da la Stamparia engiadinaisa», quinta Johannes Sauter.

Incumbensa: cataloghisar e digitalisar cultura ed istorgia

Suenter ch'els hajan chavà ora tut questas fotografias da la Stamparia engiadinaisa saja l'emprima dumonda stada: Co va quai a prà cun noss museum? «Nus avain en noss museum numnadamain ina massa chaussas da la PTT e da la Posta, pia tut quai che ha da far cun transport da chaussas, da persunas e transport d'infurmaziuns, ma er la tecnologia. La PTT vuleva da ses temp adina avair documentà tut ils process e las lavurs che vegnivan fatgas per metter ad ir ina nova tecnologia. Quellas fotografias vegnivan lura er duvradas per far reclama», di Johannes Sauter.

Ch'ultra da quai saja natiralmain er la branscha dal turissem in aspect che haja da far cun communicaziun, quinta Johannes Sauter, sco er ina massa purtrets da persunas. Cun quai ch'ils responsabels dal museum n'han betg mo l'incumbensa da cataloghisar e digitalisar las fotografias, ma er da scuvrir las infurmaziuns ch'appartegnan a quests objects documentads, han els svelt badà che tut quest relasch da la Stamparia engiadinaisa è fitg local. I sa tracta bunamain mo d'objects fotografads en il Grischun. «Per nus a Berna era quai perquai svelt cler, che quest relasch stoppia puspè turnar en il Grischun. Nus essan lura casualmain vegnids en contact cun la Fundaziun grischuna per la fotografia», quinta Johannes Sauter da la lavur che ses antecessur en quel post aveva fatg.

Sche 50'000 objects fan midada

Fin che questa surdada haja però pudì vegnir organisada, saja il contact tranter Berna e la Fundaziun grischuna per la fotografia a Cuira durmentà anc ina giada. «L'onn passà ma sun jau inscuntrà cun Pascal Werner, il directur da la Fundaziun grischuna per fotografia, ad ina dieta. Nus avain scuvert che la fundaziun ha probablamain pliras copias da fotografias che nus avain en original. Nus essan lura sa cunvegnids che la fundaziun surpiglia il relasch da la Stamparia engiadinaisa.»

I na saja lura insumma betg uschia ch'ils da Berna hajan vulì vegnir libers uschè svelt sco pussaivel da quest relasch, accentuescha Johannes Sauter. «Quest relasch è bler memia interessant, ma en il Grischun datti probablamain persunas che san dir insatge davart quai che las fotografias mussan. Perquai fa quai absolutamain senn da laschar turnar a chasa quests objects.» Che quella surdada saja ina buna chaussa perquai che la Fundaziun grischuna per la fotografia lavura tenor princips sumegliants pertutgant la qualitad da l'elavuraziun e digitalisaziun da las fotografias sco il Museum da communicaziun a Berna.

In viadi bain organisà

10'000 purtrets, 3'000 cartulinas, 30'000 fotografias da cuntradas ed animals e 3'000 films rudlads na pon ins betg simplamain pachetar en ina chascha e metter sin posta. Pascal Werner è viagià pliras giadas a Berna ed ensemen hajan els stimà quantas chaschas ch'i dovra e co che tut possia vegnir pachetà en professiunalmain senza ch'i dettia donns. Lura ha il relasch pudì vegnir transportà a Cuira il principi da quest onn.

Ma tgi che crai ussa che la lavur saja fatga cun quai, quel sa sbaglia. A Cuira en la Fundaziun grischuna per la fotografia ha cuntinuà la lavur da visualisar, cataloghisar e digitalisar. Ed a Berna chattan las collavuraturas ed ils collavuraturs da Johannes Sauter adina puspè ina cartulina u ina fotografia che appartegna al relasch da la Stamparia engiadinaisa. Tut quai vegn ramassà en ina chascha e da temp en temp tramess enavant a Cuira.

RTR telesguard 17:40

Artitgels legids il pli savens